Değerli Meslektaşlarımız ve Dostlarımız,
2024'e veda edip yeni bir yıla adım atarken, Türk Devletleri Teşkilatı'nın (TDT) 15. yıldönümünü kutladığımız, Türk Dünyası için son derece tarihi bir yılı değerlendirmekten büyük onur duyuyorum. Bu önemli dönüm noktası bize 2009 yılında Nahçıvan Anlaşması'nın imzalanmasından bu yana hepimizi birleştiren ortak kararlılığı ve ortak vizyonu yeniden hatırlatmaktadır.
Bu yılın belirleyici anlarından biri Azerbaycan'ın azat edilmiş topraklarında, Şuşa'da düzenlenen Gayriresmi Liderler Zirvemiz olmuştur. Derin kültürel ve tarihi öneme sahip bir şehir olan Şuşa, Türk Dünyası için dayanıklılık ve dönüşümün güçlü bir sembolü haline gelmiştir. Bu Zirve, işbirliğini ilerletme ve bizi birleştiren bağları daha da güçlendirme yönündeki ortak kararlılığımızı pekiştirmiştir.
Ayrıca, Bişkek'teki gerçekleştirilen 11. Zirvemiz sırasında Devlet Başkanlarımız, birliğimizin sembolü ve ortak hedeflerimizin bir nişanesi olan TDT'nin yeni bayrağını kabul etmişlerdir. Bu bayrak, Teşkilatımızı daha müreffeh bir geleceğe doğru yönlendiren işbirliği ve ilerleme ruhunu temsil etmektedir.
2024’ Bakış: Kilometre Taşlarıyla Dolu Bir Yıl
Kazakistan'ın Dönem Başkanlığında, “ TÜRKDEVRİ” sloganıyla 2024 yılı TDT için dönüştürücü bir yıl olmuştur. Astana ve Şuşa'da düzenlenen Zirveler sırasında belirlenen Eylem Planlarında önemli ilerlemeler kaydedildiğini ve Üye Devletlerimizle yakın ortaklık içinde diğer hedefler üzerindeki çabalarının devam ettiğini paylaşmaktan gurur duyuyorum.
TDT bu yıl 35'ten fazla alanı kapsayan 180'den fazla etkinlik düzenlemiştir. Ayrıca bu yıl içinde 7'den fazla yeni mekanizma hayata geçirilmiştir. Özellikle, İçişleri, Adalet, Sosyal Politika, Sanayi, Bilim, Teknoloji, İnovasyon ve Harita bakanlıklarının ilk toplantılarını gerçekleştirdik. Bu toplantılarda uygulamaya dönük sonuçlar elde ettik ve işbirliğimizi daha da güçlendirecek çalışma planları oluşturduk. Yılın önemli olayları arasında öne çıkanlar şunlardır:
- Ekonomik Bütünleşme: TDT Üye Devletleri arasındaki ticaret %24'lük bir artışla 38.3 milyar dolara yükselmiştir. Merkez (Ulusal) Bankaları Konseyi'nin kurulması, Hizmetler ve Yatırım Serbest Ticaret Anlaşması'nda kaydedilen ilerleme ve TURAN Özel Ekonomik Bölgesi'nin geliştirilmeye devam edilmesi, işbirliği için sağlam bir çerçeveye işaret etmektedir.
- Dijital Dönüşüm: Dijital Ekonomi Ortaklık Anlaşmasının (DEPA) imzalanması, başarılı bir şekilde düzenlenen Türk Devletleri Yapay Zeka Forumu ve Türk Büyük Dili Modeli ve Uzay ile ilgili faaliyetler gibi girişimler, teknolojik ilerlemeye olan taahhüdümüzün altını çizmektedir. Bişkek'in 2025 yılı Türk Dünyası Dijital Başkenti olarak belirlenmesi, dijital inovasyon alanındaki atılımlarımızı ortaya koymaktadır.
- Sürdürülebilirlik ve Yeşil Girişimler: Türk Yeşil Vizyonu'nun benimsenmesi ve Azerbaycan'da COP29 çerçevesinde başarıyla gerçekleştirilen faaliyetler, iklim değişikliğiyle mücadelede önemli ilerlemeler kaydedilmesini sağlamıştır. Kuraklık Önleme Enstitüsü'nün saha çalışmaları ve Bölgesel Teknoloji ve Yeşil Girişimler Merkezi'nin kurulması gibi projeler ortak sürdürülebilir geleceğimizin önünü açacak niteliktedir.
- Güçlendirilmiş Bağlantısallık: E-İzin, E-CMR ve Dijital TIR projeleri gibi lojistik girişimlerin uygulanması, Orta Koridor boyunca yük taşımacılığı verimliliğini önemli ölçüde artırmıştır.
- Daha Güvenli Bir Ortam: Sivil Koruma Mekanizmasının Kurulmasına İlişkin Anlaşmanın imzalanması, kurumsal kapasitenin artırılması ve Türk Dünyası genelinde acil durumlara koordineli bir şekilde müdahale edilmesinin sağlanması açısından önemli bir adım teşkil etmektedir.
Bu yıl ayrıca, kurumsal çerçevemizi daha da güçlendiren Türk Dünyası Şartı ve TDT Daimi Temsilciler Yönetmeliği gibi temel belgelerin kabulü de gerçekleşmiştir.
2024, Astana'daki 5. Dünya Göçebe Oyunları ve Türk Tarım İş Forumu gibi insan odaklı girişimler açısından da zengin bir yıl olmuştur. Tabarruk Ziyarat Projesi ve Türk Kayak Merkezleri Birliği'nin kurulması turizm ve kültürel alışverişin önemini daha da vurgulamıştır. Divanü Lügatü't-Türk'ün 950. Yıldönümünü ve Hoca Ahmed Yesevi'nin mirasını anmaya yönelik konferanslar ortak mirasımızın önemini vurgulamıştır.
Küresel Erişim
Geçtiğimiz yıl boyunca, Üye Devletlerimizin desteğiyle, WHO, UN-Habitat, ICESCO UNIDO ile önemli anlaşmalar yoluyla verimli işbirlikleri geliştirdik ve FAO ve UNECE ile yeni işbirliklerini keşfederken etkili girişimlere temel oluşturduk. Teşkilat ayrıca BM, AB, İİT, ASEAN ve sürdürülebilir kalkınma, ulaştırma ve enerji girişimlerine odaklanan diğer uluslararası kuruluşlarla ilişkilere de öncelik vermiştir.
Cenevre'deki Türk Haftası, TDT'nin Ankara'daki 15. yıldönümü etkinlikleri ve Washington ve New York'taki toplantılar, Türk Dünyasının uluslararası sahnede artan diplomatik etkisini ve kültürel zenginliğini sergileyerek TDT'nin küresel işbirliği ve ortak ilerlemeye olan bağlılığının altını çizmiştir.
Geleceğe Bakış
Bişkek'te “Türk Dünyasının Güçlendirilmesi: Ekonomik Entegrasyon, Sürdürülebilir Kalkınma, Dijital Gelecek ve Herkes için Güvenlik” temasıyla düzenlenen 11. Zirve'de Kırgızistan, TDT’nin önümüzdeki Dönem Başkanlığını üstlenmiştir. Bu, 2025'e doğru temel önceliklere odaklanarak ilerlemeye devam eden Teşkilat için yeni bir döneme işaret etmektedir.
Kırgızistan'ın liderliğinde TDT, bölgesel güvenlik sorunlarını ele alırken ekonomik işbirliği, dijital dönüşüm ve sürdürülebilirliğe öncelik verecektir. Amaç ticaret, inovasyon ve yeşil teknolojileri güçlendirmenin yanı sıra bölgesel istikrarı arttırmak ve ortak zorluklarla mücadele etmektir. Bu çabalarla TDT, Üye Devletleri için daha bütünleşmiş, müreffeh ve mukavim bir gelecek inşa etmeyi amaçlamaktadır.
Bu vesileyle Devlet Başkanlarımıza, Üye Devletlerimizin Bakanlıklarına, kamu kurumlarına, özel sektöre ve sivil toplum kuruluşlarına Türk Devletleri Teşkilatı'na verdikleri kesintisiz destek ve değerli katkıları için en içten şükranlarımı sunarım. 2025 yılını karşılarken, tüm Türk Dünyası'nda sağlık, huzur, birlik ve beraberliğin hâkim olmasını temenni ederim. Yeni yıl tüm Üye Devletlerimize ve Gözlemcilerimize barış, refah ve başarı getirsin.
Yeni İliniz Mübarek Olsun!
Жаңа жыл құтты болсын!
Жаны Жылыңыздар Куттуу Болсун!
Yeni Yılınız Kutlu Olsun!
Yangi Yilingiz muborak bo'lsin!
Boldog új évet!
Täze ýylyňyz gutly bolsun!
Büyükelçi Kubanıçbek Ömüraliyev
TDT Genel Sekreteri
