Hedefler

Üye Devletlerimiz arasında ulaştırma alanında işbirliğinin geliştirilmesi, Türk Devletleri Teşkilatı için her zaman en önemli öncelik olmuştur. Devlet Başkanlarımız, bu konunun önemini zirvelerimizde sürekli olarak vurgulamış ve mevcut zorlukları ele alarak ulaştırma işbirliğini geliştirmeye yönelik talimatlar vermişlerdir.

Türk bölgesinde ulaşım bağlantısını iyileştirmeye kararlıyız, özellikle Trans-Hazar Uluslararası Doğu-Batı Orta Koridoru (Orta Koridor) boyunca. Bu girişim, verimli ve kesintisiz ulaşımın önündeki engelleri ortadan kaldırmayı, aynı zamanda kara, demir ve deniz yolu taşımacılığını kapsayan yeni çerçeveler oluşturarak ulaştırma operasyonlarını kolaylaştırmayı hedeflemektedir.

Mekanizmalar

Türk Devletleri Teşkilatı (TDT), düzenli Bakanlar Toplantıları, Ulaştırma Koordinasyon Komitesi, Ulaştırma Geliştirme Çalışma Grubu ve Dijitalleşme Alt Çalışma Grubu gibi çeşitli mekanizmalar aracılığıyla, "Türk Dünyası 2040 Vizyonu" ve "TDT 2022-2026 Stratejisi" gibi kilit stratejik belgeler doğrultusunda ulaştırma alanında işbirliğini geliştirmektedir.

Kardeş Limanlar

2013 yılında "Kardeş Limanlar İlişkisi ve İşbirliği Mutabakat Zaptı"nın imzalanmasıyla başlatılan Kardeş Limanlar Süreci, TDT Üye Devletlerindeki deniz ve kuru limanlar arasındaki işbirliğini güçlendirmeyi amaçlamaktadır. Başlangıçta Bakü (Azerbaycan), Samsun (Türkiye) ve Aktau (Kazakistan) limanlarını kapsayan bu girişim, 2019 yılında Kazakistan'ın Kuryk Limanı'nı da kapsamına almıştır. 2021'de Türkiye'nin Mersin Limanı ve Özbekistan'ın kuru limanları olan Universal Logistics Services, Akhtachi ve Termez Kargo Merkezi sürece katılmıştır. Bu girişim, teknik bilgi alışverişini, bilgi paylaşımını ve ortak projeler geliştirilmesini teşvik ederek bölgede limanlar arası işbirliğini artırmayı hedeflemektedir.

Demiryolu İdareleri Başkanları Toplantıları

TDT, 2022'den bu yana Demiryolu İdareleri Başkanları Toplantıları düzenleyerek üye devletlerin demiryolu sektörleri arasındaki işbirliğini kolaylaştırmaktadır. Bu toplantılar, alternatif, maliyet açısından etkili uluslararası demiryolu koridorlarının geliştirilme potansiyelini araştırmayı ve bölgedeki yük taşımacılığını artırmak için stratejiler oluşturmayı hedeflemektedir. Önemli bir dönüm noktası, bu işbirliği toplantılarında alınan kararlar doğrultusunda Aralık 2022'de ilk Türkiye-Özbekistan yük treninin 40 vagon malzeme taşıyarak faaliyete başlaması olmuştur. 

Fergana'da düzenlenen “Türk Devletlerinin Demiryolu Bağlantısı:Fergana Vadisi - Anadolu” balıklı Forum (2023) ve İstanbul'da düzenlenen Uluslararası Çokmodlu Taşımacılık Forumu (2023) gibi uluslararası etkinlikler, Türk bölgesinin dört bir yanından önde gelen taşımacılık ve lojistik şirketleri, işletmeler ve paydaşlar da dahil olmak üzere kamu ve özel sektörden kilit isimleri bir araya getirmiştir. Bu forumlar, TDT çerçevesinde çokmodlu taşımacılık rotalarının geliştirilmesini ilerletmeyi amaçlayan kapsamlı tartışmalar, bilgi paylaşımı ve işbirliği için değerli fırsatlar sağlamıştır.

Lojistik Merkezler ve Yük Taşımacılığı Taşıyıcıları Birliği

2024 yılında TDT himayesinde kurulan Lojistik Merkezler ve Yük Taşımacılığı Taşıyıcıları Birliği, Türk ülkelerindeki lojistik merkezleri, taşıyıcıları, terminalleri ve limanları birbirine bağlamayı amaçlamaktadır. Birliğin hedefleri arasında ulaşım altyapısını iyileştirmek, işbirliğini artırmak ve yenilikçi ve verimli yük taşımacılığı çözümleri için kamu-özel ortaklıklarını teşvik etmek yer almaktadır.

Ulusal Taşımacılık Dernekleri Başkanları Toplantıları

Mart 2024'te TDT, Ulusal Taşımacılık Dernekleri Başkanları'nın ilk toplantısını düzenlemiştir. Toplantının en önemli sonucu, TDT Karayolu Taşımacılığı Dernekleri Birliği'nin (TDT-URTA) oluşturulmasının kararlaştırılması olmuştur. Bu Birlik, özel sektörü temsil etmeyi, işbirliğini güçlendirmeyi ve "Türk Dünyası 2040 Vizyonu" doğrultusunda ulaştırma kabiliyetlerini geliştirmeyi amaçlamaktadır. Birliğin kuruluş töreni Kasım 2024'te İstanbul'da gerçekleştirilmiştir.

Çerçeve

TDT kapsamındaki ulaştırma işbirliğinin yasal temeli, aşağıdaki önemli belgeler üzerine inşa edilmiştir:

• “Türk Devletleri Teşkilatı Üye Devletlerinin Hükümetleri Arasında Uluslararası Kombine Yük Taşımacılığı Anlaşması” 11 Kasım 2022'de Semerkant'ta imzalanmıştır;
• “Türk Devletleri Teşkilatı Ulaştırma  Bağlantı Programı” 11 Kasım 2022'de Semerkant'ta imzalanmıştır;
• “Türk Devletleri Teşkilatı Ulaştırma Bağlantı Programının Uygulanmasına İlişkin 2023-2027 Ortak Eylem Planı (“Yol Haritası”)” 3 Kasım 2023'te Astana'da kabul edilmiştir;
• “Türk Devletleri Teşkilatı Üye Devletleri Arasında Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Operasyonlarında Elektronik İzin (e-Permit) Kullanımına İlişkin Mutabakat Zaptı” 6 Temmuz 2024'te Şuşa'da imzalanmıştır.

Projeler

Türk Devletleri Teşkilatı (TDT), taşımacılıkta engelleri kaldırmayı ve verimli, istikrarlı ve kesintisiz operasyonları sağlamayı amaçlayan birkaç somut projeye öncülük etmektedir.

E-Permit

• TDT, üye ve gözlemci ülkeler arasında uluslararası karayolu taşımacılığında Elektronik İzin (e-Permit) projesinin uygulanmasını ilerletmektedir. Bu proje, taşımacılık operasyonlarını dijitalleştirme yoluyla kolaylaştırmayı, fiziksel izinlerle ilgili maliyetleri azaltmayı ve izinlerin kaybolması veya kötüye kullanılması gibi sorunları ortadan kaldırmayı hedeflemektedir.
• Türkiye ve Özbekistan, 28 Ekim 2022'de Taşkent'te gerçekleştirilen TDT 6. Ulaştırma Bakanları Toplantısı'nda e-Permit projesini başlatmış ve bu sistemi dünyada ilk kez uygulayan ülkeler olmuştur. Bu girişimin diğer TDT ülkelerine yayılması için çalışmalar devam etmektedir.
• 6 Temmuz 2024'te düzenlenen Şuşa Zirvesi'nde TDT Ulaştırma Bakanları, uluslararası karayolu taşımacılığında e-Permit kullanımı ve işbirliğine ilişkin bir Mutabakat Zaptı imzalamıştır. Bu Mutabakat Zaptı, "e-Permit Uygulama İlkeleri"ni belirlemekte ve izin verilerinin elektronik formata geçişi için bir çerçeve oluşturarak, fiziksel izinlerin yapısını koruyup veri alışverişini standart yazılıma sahip birleşik bir sistem aracılığıyla sağlamaktadır.

E-CMR

• TDT, Türk bölgesinde “eCMR” uygulamasını ilerletmektedir. Şubat 2023'te TDT, Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Birliği (IRU) ve Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu (UNECE) ile işbirliği içinde, BM CMR Konvansiyonu ve e-CMR Protokolü hakkında sanal bir çalıştay düzenlemiştir.
• 25 Nisan 2024'te Budapeşte'de gerçekleştirilen 2. Ulaştırma Koordinasyon Komitesi Toplantısı'nda, TDT üye ülkeleri eCMR projesini desteklemiş ve bu konuda bir Alt Çalışma Grubu oluşturma kararı almıştır. Bu grup, ulaştırma bakanlıkları, gümrük idareleri ve ulusal taşımacılık derneklerinden uzmanlar içermekte olup, Türk dünyasında eCMR'nin hukuki değerlendirmesi ve operasyonel hale getirilmesi üzerine çalışacaktır.