Devlet Başkanları Konseyi (DBK)

Devlet Başkanları Konseyi, Teşkilatın ana hatlarının Üye Devletlerin liderleri tarafından belirlendiği TDT'nin ana karar alma organıdır. TDT Zirvesine ev sahipliği yapan ülke, bir sonraki olağan zirveye kadar Teşkilatın Başkanlığını üstlenir ve DBK oturum(lar)ına başkanlık eder. TDT Zirveleri olarak bilinen DBK toplantıları belirli bir işbirliği teması altında gerçekleştirilir. TDT bugüne kadar 11 resmi ve 2 gayri resmi ve 2 olağanüstü DBK toplantısı (Zirveler) düzenlemiştir. Son olağan Zirve 6 Kasım 2024 tarihinde Bişkek'te düzenlenmiştir. 

Dışişleri Bakanları Konseyi

Dışişleri Bakanları Konseyi, Türk Devletleri Teşkilatı'nın Devlet Başkanları Konseyi'nden sonra en yüksek ikinci organıdır. TDT'nin ana konularının görüşüldüğü ve Teşkilata yön verecek temel kararların alındığı başlıca platformlardan biri olan Dışişleri Bakanları Konseyi bugüne kadar 28 toplantı gerçekleştirmiştir.  

Prensip olarak Dışişleri Bakanları Konseyi, her yıl düzenlenen Devlet Başkanları Zirveleri vesilesiyle toplanmaktadır. Ayrıca, karşılıklı önem arz eden konuları görüşmek üzere gayri resmi ve olağanüstü formatlarda da bir araya gelebilir. Örneğin, 2011'den bu yana New York'taki BM Genel Kurulu'nun marjında TDT gayrı resmi Dışişleri Bakanları Konseyi toplantısının düzenlenmesi geleneksel bir uygulama haline gelmiştir. Ayrıca, ihtiyaç duyulduğunda Dışişleri Bakanları Olağanüstü Dışişleri Bakanları toplantısında da bir araya gelmektedirler. Bugüne kadar, Üye Devletlerin gündemlerindeki bazı acil konuları görüşmek üzere TDT çerçevesinde bir araya geldikleri 5 Olağanüstü Dışişleri Bakanları Toplantısı gerçekleştirilmiştir. Bugüne kadar gerçekleştirilen 28 toplantıdan 12'si gayri resmi, 5'i ise olağanüstü olarak gerçekleştirilmiştir.

Dışişleri Bakanları son olarak Bişkek'te 6 Kasım 2024 tarihinde düzenlenen TDT 11. Zirvesi evvelinde, Devlet Başkanları tarafından imzalanacak belgelere son şeklini vermek ve Teşkilat gündemindeki çeşitli konuları görüşmek üzere bir araya gelmişlerdir.

Aksakallar Konseyi (AK)

Üye Devletler, Türk Konseyi'ni kurarken Türk tarihi ve geleneği doğrultusunda bir danışma-istişare mekanizması olarak Aksakallar Konseyi'ni (AK) oluşturmaya karar vermişlerdir. AK, Devlet Başkanları Konseyi (DK), Dışişleri Bakanları Konseyi (DBK), Kıdemli Memurlar Komitesi (KMK) ve Sekretarya ile birlikte Türk Konseyi'nin organlarından biri olarak Nahçıvan Anlaşması'nda yer almıştır.
 
Özellikle bürokrasi, devlet veya akademi dünyasında büyük deneyime sahip üst düzey üyeleriyle AK, Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) çerçevesinde Türk Devletleri arasındaki işbirliğinin geliştirilmesi için DK ve DBK'ya görüş, tavsiye, program, proje ve teklifler sunar. Ayrıca TDT'nin devam eden projelerinin uygulanmasını kolaylaştırabilir veya deneyimleriyle bazı sorunlu noktaların aşılmasına yardımcı olabilirler.
 
AK'nin temel amacı, Üye Devletlerin halklarının tarih, kültür, dil ve geleneklerinin yüksek manevi ve ahlaki değerlerinin korunmasını ve geliştirilmesini desteklemektir. Bu amaçla, AK üyeleri uluslararası konferanslara, seminerlere, çalıştaylara ve Üye Devletler arasında işbirliğini teşvik etmeyi amaçlayan diğer girişimlere katılır. AK ayrıca DB tarafından verilen diğer faaliyetleri yürütmekle de görevlidir.
 
11 Kasım 2021 tarihinde İstanbul'da düzenlenen TDT 8. Zirvesinde kabul edilen bazı değişikliklerle yapısı güçlendirilen TDT Aksakallar Konseyi bugüne kadar 16 kez toplanmış olup, son toplantısı 29 Kasım 2024 Macaristan'ın başkenti Budapeşte'de gerçekleştirilmiştir.
 
Halihazırda her Üye ve Gözlemci Devlet, kendi vatandaşları arasından Türk Dünyasında saygınlığı ve itibarı olan bir büyüğünü dört yıllık bir dönem için AK'ye atamaktadır. Yeni yapısıyla AK, İcra Kurulu Başkanı olarak görev yapan bir Başkana sahiptir. Sekretaryaya ev sahipliği yapan en yaşlı ülke olarak Türkiye, AK'nin ilk Başkanını atamış olup, bunu resmi isimlerinin İngilizce alfabetik sırasına göre dönüşümlü olarak diğer Üye Devletler takip edecektir. Başkan, TDT ve Türk İşbirliği Teşkilatları (TÜRKPA, TÜRKSOY, Türk Akademisi ve Türk Kültür ve Miras Vakfı) ile Türk Devletleri İşbirliği Teşkilatları Koordinasyon Komitesi toplantılarında AK'yi temsil eder ve Üye Devletlerin muvafakatıyla uluslararası örgütlerin ilgili toplantılarına katılır.
 
AK ilke olarak yılda iki kez toplanır ve kararları oybirliği ile alınır. AK, ihtiyaç duyulması halinde Başkan'ın çağrısı veya Konsey üyelerinden birinin talebi üzerine olağanüstü olarak da toplanabilir. AK'nin öneri ve tavsiyeleri DBK ve DB için tavsiye niteliğindedir. AK’nin sekretarya işleri TDT Sekretaryası tarafından yürütülür.

Türk Dünyası 2040 Vizyonu ve TDT Stratejisi 2022-2026

Devlet Başkanları tarafından 12 Kasım 2021 tarihinde İstanbul'da düzenlenen 8. Zirve'de onaylanan Türk Dünyası 2040 Vizyonu, 2040 yılı rotasında Türk Dünyası'nda işbirliği ve koordinasyonun ana hatlarını içeren bir çerçeve oluşturmaktadır.

Vizyonun temel amacı, geleceğe yönelik ortak bir vizyon ve Üye Devletlerin ilişkilerini işbirliğinden kademeli bir bütünleşmeye doğru ilerletmek için çeşitli alanlarda gerekli somut tedbirleri belirlemektir. 2040 Vizyonu, Üye Devletlerin iradesini ve çıkarlarını, Türk işbirliğinin stratejik yönelimini büyük ölçüde şekillendirecek benzersiz bir gelecek vizyonuna dönüştüren cesur hedefler belirlemektedir. Bununla birlikte 2040 Vizyonu, Üye Devletler arasında şeffaf istişareler yoluyla gelişmeye devam edecek, Teşkilatın uzun vadeli hedeflerini daha da belirleyecek ve Üye Devletlerin 2040 yılında olmak istedikleri konumu tanımlayacak yaşayan ve dinamik bir belge olarak tasarlanmıştır.

2040 Vizyonu'nun hedefleri stratejik, vizyoner ve küresel kalkınma gündemiyle uyumlu olmakla birlikte aynı zamanda özgündür ve Üye Devletlerin tarihini, geleneğini, kimliğini, kaynaklarını ve özel kalkınma ihtiyaçlarını desteklemektedir. 2040 Vizyonunun başlıca bileşenleri, kazanımların hızlandırılması ve zorlukların fırsatlara dönüştürülmesi yönünde tasarlanmıştır. 

TDT, 2040 Vizyonu'nun kabul edilmesiyle birlikte faaliyetlerinin hayata geçirilmesinde daha etkin, daha entegre ve sonuç odaklı bir yaklaşıma doğru ciddi bir şekilde yönelmiştir. Uzun vadeli hedefler, TDT ülkeleri arasında daha yakın işbirliğinin fırsat ve faydalarından yararlanmak üzere belirlenmiştir.

2022-2026 Stratejisi, Türk Dünyası 2040 Vizyonu'nda yer alan ve üzerinde mutabık kalınan öncelikler temelinde tasarlanmış bir belgedir. Üye Devletler arasında şeffaf istişareler yoluyla gelişmeye devam edecek yaşayan bir belge olan bu Strateji, 5 yıllık çalışma dönemlerinde Üye Devletler tarafından birlikte ulaşılacak pratik adımları ve hedefleri içermektedir. Belge, Türk Devletlerine kendi kalkınma hedeflerinde yardımcı olmanın yanı sıra ortak hareket etmelerine de destek olmakta ve kolaylaştırmaktadır.

Güvenlik İşbirliği

Son küresel ve bölgesel gelişmeler ve artan konvansiyonel ve konvansiyonel olmayan güvenlik riskleri ve zorlukları nedeniyle TDT çerçevesinde güvenlik alanında işbirliği giderek daha önemli hale gelmiştir. Bu artan önem, Zirve Bildirileri, Türk Dünyası 2040 Vizyonu ve TDT 2022-2026 Stratejisi gibi TDT'nin temel belgelerinde de vurgulanmıştır.

Ayrıca, TDT Zirveleri sırasında Devlet Başkanları, ortak çıkarları ilgilendiren siyasi ve güvenlik konularında yakın koordinasyon sağlamak için düzenli siyasi ve güvenlik istişarelerinin önemini vurgulamışlardır. Ayrıca, öngörülemeyen değişiklikler ve tehditler karşısında ortak bir güvenlik duruşu ve uyumlu eylem ihtiyacının da altını çizmişlerdir.

Bu bağlamda, TDT Üye Devletleri arasındaki güvenlik istişareleri artırılmış ve 2022'den bu yana Üye Devletlerin Milli Güvenlik Kurulu (MGK) Sekreterleri düzeyinde yürütülmeye devam etmiştir.

MGK'ların birinci, ikinci ve üçüncü toplantıları sırasıyla 2022, 2023 ve 2024 yıllarında Ankara, Taşkent ve Türkistan'da gerçekleştirilmiştir. Devlet Başkanları, MGK toplantılarının düzenli olarak devam etmesi çağrısında bulunmuştur. TDT MGK toplantısının dördüncü turu 2025 yılında Kırgızistan'da gerçekleştirilecektir.

Güvenlik istişareleri kapsamında Üye Devletler, TDT bölgesinde ve dünyada mevcut güvenlik ortamını ve ortaya çıkan yeni gelişmeleri ele almaktadır. Üye Devletler, TDT ülkelerini hedef alan mevcut güvenlik tehditleri ve zorluklarının yanı sıra bazı bölgesel ve küresel durumların ve eğilimlerin Türk bölgesine olası etkilerini ayrıntılı olarak değerlendirmektedir. Mevcut güvenlik işbirliğini somut projeler ve programlarla geliştirmek üzere TDT çerçevesinde mekanizmalar geliştirilmesi planlanmaktadır.

Seçim Gözlemci Heyetleri

Türk Devletleri Teşkilatı, adil, şeffaf ve demokratik seçimlerin sağlanması için uluslararası gözlemci heyetleri görevlendirerek Üye Devletlerin seçim süreçlerine katılmaktadır. Heyetler, Türk Devletleri Teşkilatı Sekretarya yetkilileri ve Üye Devletlerin Merkez Seçim Komisyonlarının temsilcilerinden oluşmaktadır. 2011 yılından bu yana, Türk Devletleri Teşkilatı, Üye Ülkelerde gerçekleştirilen 40'tan fazla Parlamento seçimleri, Cumhurbaşkanlığı seçimleri ve Anayasa Referandumunu gözlemlemiştir. 

Budapeşte Temsilcilik Ofisi

Macaristan, 3 Eylül 2019 tarihinde Colpon-Ata'da düzenlenen 6. Türk Devletleri Teşkilatı Zirvesi'nde o zamanki adıyla Türk Konseyi ve Türk Akademisi'nin gözlemci üyesi olmuştur.  Macaristan'ın gözlemci statüsü kazanmasıyla birlikte Teşkilat, kuruluşundan bu yana ilk genişlemesini gerçekleştirmiş ve bu durum TDT için tarihi bir gelişme olmuştur. 
 
Macaristan, TDT'ye resmi olarak katılımının ardından kardeş Türk Devletlerinin değerli bir ortağı haline gelmiş ve kısa bir süre içinde Teşkilatın süregelen işbirliği yapısına derinlemesine dahil olmuştur. Gerçekten de "Doğu Açılımı" olarak adlandırılan güçlü dış politika yönelimi ile Macaristan, TDT'nin özellikle ekonomik alandaki sektörel çabalarına değerli katkılarda bulunmuştur. 
 
Macaristan Başbakanı Sayın Viktor Orbán, TDT ile kararlı işbirliğinin bir göstergesi olarak, Budapeşte'de "TDT Avrupa Ofisi"nin kurulması yoluyla devam eden işbirliğinin hızlandırılmasını teklif etmiştir. Eylül 2019'da Üye Devletlerin ve Macaristan'ın Dışişleri Bakanlarının katıldığı resmi bir törenle açılan Avrupa Ofisi, taraflar arasında kazançlı işbirliğinin artırılması için yeni bir cazibe merkezi haline gelmiştir. Ofis, TDT'nin Macaristan ile ilişkilerini geliştirmenin yanı sıra AB, AGİT ve Visegràd Grubu gibi Avrupa kurumları ve Avrupa ülkeleriyle bağlarını güçlendirmek için çalışmaktadır. Ofis, siyasi, ekonomik, tarihi, kültürel alanlarda ve karşılıklı ilgi duyulan diğer alanlarda programlar ve projeler yürütmekte ve desteklemekte; Üye Devletlerin iş çevreleri ile Macaristan arasındaki işbirliğini kolaylaştırmaktadır. Ayrıca, kardeş Türk İşbirliği Kuruluşları TÜRKSOY, TÜRKPA, Türk Akademisi, Türk Kültür ve Miras Vakfı ve Türk Yatırım Fonu ile güçlü bir işbirliğine sahiptir ve Macaristan'da ortak faaliyetler düzenlemektedir.   
 
Kasım 2022'deki Semerkant Zirvesi'nde Budapeşte'deki TDT Temsilciliği çerçevesinde "Kuraklık Önleme Enstitüsü "nün kurulması, Macaristan ve Türk Devletleri arasındaki verimli işbirliğinin bir başka göstergesidir.

Dış Politika Konularında Devlet Başkanlarının Yardımcıları/Danışmanları Arasında İşbirliği ve Dışişleri Bakan Yardımcıları Düzeyinde Siyasi İstişareler

Türk Devletleri Teşkilatı'nın (TDT) Birinci Politika Planlama İstişareleri 24 Haziran 2022 tarihinde İstanbul’da gerçekleştirilmiştir. Toplantı, Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı'nın ev sahipliğinde TDT Sekretaryası Genel Merkezi'nde düzenlenmiştir. Toplantıda Taraflar, küresel stratejik gündem hakkında görüş alışverişinde bulunarak önümüzdeki dönemde gerçekleşmesi öngörülen önemli gelişmelere ilişkin düşüncelerini paylaşmışlardır.  Taraflar ayrıca bölgesel stratejik durum, Avrupa ve Asya'daki siyasi ve ekonomik gelişmeler ile Türk Devletleri Teşkilatı'nın bu bağlamdaki rolünü ele almışlardır. TDT’nın İstanbul'daki 8. Zirvesi'nde kabul edilen “Türk Dünyası 2040 Vizyonuna” atıfta bulunan katılımcılar, bölgesel ve küresel zorlukların üstesinden gelmek için Üye ve Gözlemci Devletler arasında geliştirilmiş ve kurumsallaşmış işbirliği ve dayanışmanın önemini vurgulamışlardır.  Toplantıda, Avrupa, Asya ve ötesindeki güvenlik ve bağlantısallık dâhil olmak üzere siyasi ve ekonomik gelişmeler de ele alınmıştır. Taraflar, bölgesel ve küresel gündemde yer alan öncelikli konuları görüşmek üzere politika planlama istişarelerini Üye ve Gözlemci Devletlerin ilgili makamları arasında düzenli bir mekanizmaya dönüştürme konusunda anlaşmışlardır.

8 Mayıs 2023 tarihinde Azerbaycan Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı'nın ev sahipliğinde Bakü'de gerçekleştirilen TDT İkinci Politika Planlama İstişareleri sırasında görüşmeler küresel ve bölgesel stratejik görünüm, TDT’nin gelecekteki kalkınma senaryoları ve Türk kültürünün ve dillerinin dünya çapında yayılmasına odaklanmıştır. "Türk Dünyası 2040 Vizyonu" ve TDT 2022-2026 Stratejisi belgelerine atıfta bulunan katılımcılar, bölgesel ve küresel zorlukların etkileriyle mücadele etmek için Üye ve Gözlemci Devletler arasında gelişmiş ve kurumsallaşmış işbirliği ve dayanışmanın önemini vurgulamışlardır. 

Devlet Başkanlarının, Üye Devletler arasında konsolide bir pozisyon geliştirmek amacıyla Türk Dünyasının çıkarlarını etkileyen bölgesel ve uluslararası konularda istişarelerde bulunmaya verdikleri önemin artması ve Üye Devletlerin çıkarlarını etkileyecek ve dolayısıyla ortak hareket etmelerini gerektirecek konuların ortaya çıkması halinde bu tür istişarelerin düzenlenmesi yönündeki açık talimatlarına dayanarak, Politika İstişarelerinin ilgili TDT ülkelerinin Dışişleri Bakan Yardımcıları arasında düzenlenmesine karar verilmiştir.

Dış Politika Araştırma Merkezleri arasında İşbirliği

Üye Devletlerin Resmi Dış Politika Araştırma Merkezleri arasında işbirliği süreci Sekretarya tarafından başlatılmıştır. Resmi Dış Politika Araştırma Merkezleri arasındaki ilk toplantı, 8 Mayıs 2015 tarihinde Bakü'de Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı (SAM Azerbaycan) başkanlığındaki Stratejik Araştırmalar Merkezi'nin ev sahipliğinde gerçekleştirilmiştir. Toplantının ardından Türk Devletleri Teşkilatı Üye Devletleri Resmi Dış Politika Araştırma Merkezleri arasında Mutabakat Zaptı`nın imza töreni gerçekleştirilmiştir. 

Resmi Dış Politika Araştırma Merkezleri arasında yapılan ilk toplantıda alınan kararın uygulanması olarak SAM Türkiye tarafından, Türk Devletleri Teşkilatı`nın Beşinci Zirve'sine yönelik 'Türk Devletleri Teşkilatı Beşinci Zirvesi: Avrasya'da Bölgesel İşbirliğinde Yükselen Aktör' özel yayınını hazırlanmış ve Türk Devletleri Teşkilatı 5. Zirvesi'nde Devlet Başkanlarına sunulmuştur. Bu işbirliği süreci çerçevesinde SAM Azerbaycan, diğer Araştırma Merkezlerinden araştırmacılar için staj başlatmıştır. Bu staj sonucunda, Kasım 2017'de “Türk Devletleri Teşkilatı Ülkeleri: Altyapı, Ticaret, Lojistik ve Taşımacılık” Raporu, Azerbaycan SAM'ın özel yayın serisi olarak İngilizce yayınlanmıştır. SAM`ın Ekonomik Analiz ve Küresel İlişkiler Bölümü'nde Araştırma Görevlisi ve aynı zamanda Londra SOAS Üniversitesi'nde doktora adayı Mahir Humbatov ve Beykent Üniversitesi'nden Doçent Doktor Kazım Sarı tarafından ortak yazılmıştır. Bu rapor, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Türkiye, Özbekistan ve Türkmenistan`ın lojistik ve ulaşım potansiyelini araştırmayı amaçlamaktadır. Rapor aynı zamanda söz konusu ülkelerin ticari ve ekonomik ilişkilerine, mevcut altyapı projelerine ve yakın gelecekte uygulanması planlanan gelecek vaat eden altyapı geliştirme programlarına ışık tutmaktadır. Ayrıca Türk Devletleri Teşkilatı 6. Zirvesi vesilesiyle Türk Devletleri Teşkilatı ve SAM Türkiye tarafından Üye Devletlerin Bağımsızlığının 25. yıl  dönümüne ithafen özel bir akademik yayın hazırlanmıştır. 

TDT Dış Politika Araştırma Merkezleri 5. Toplantısına 3 Ekim 2019 tarihinde Bakü'de Azerbaycan Cumhuriyeti Uluslararası İlişkiler Analiz Merkezi (AIR Center) ev sahipliği yapmıştır. Aynı gün AIR Merkezi, “Türk Devletleri Teşkilatı: Nahçıvan Anlaşmasının 10. Yıldönümü” adlı uluslararası bir konferans da düzenlemiştir. Toplantı ve konferans sırasında, Taraflar aralarında daha fazla işbirliği perspektiflerini ele almış, ayrıca Türk Devletleri Teşkilatı`nın kurumsallaşması ve gelişmesine ilişkin sorunlar ve beklentiler ile Üye Devletler arasında işbirliğine ilişkin geleceğe yönelik meseleler hakkında bir panel oturumu düzenlenmiştir. Tarafların Resmi Dış Politika Araştırma Merkezleri ve Türk İşbirliği Teşkilatlarının katkılarıyla, Sekretarya ve AIR Merkezi tarafından Nahçıvan Anlaşması'nın 10. Yıldönümüne ithafen bir Özel Yayın daha yayınlanmıştır. Dış Politika Araştırma Merkezlerinin 6. Toplantısı, Kırgız Cumhuriyeti Ulusal Stratejik Araştırmalar Enstitüsü ev sahipliğinde 19 Kasım 2020 tarihinde video konferans formatında gerçekleştirilmiştir.

Türk Devletleri Teşkilatı Üye ve Gözlemci Devletleri Resmi Dış Politika Araştırma Merkezleri 7. Toplantısı Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı Stratejik Araştırmalar Merkezi ev sahipliğinde 10 Aralık 2021 tarihinde İstanbul'da düzenlenmiştir. Panelistler, Vizyon belgesi ve uygulanmasının yanı sıra Üye ve Gözlemci Devletler arasındaki işbirliğine ilişkin görüş ve önerilerini paylaşmışlardır. Panelde, ekonomi ve ticaret alanındaki işbirliğinin güçlendirilmesinin, Üye ve Gözlemci Devletlerin ortak ekonomik ve transit taşımacılık potansiyelinin etkin kullanımının önemi de vurgulanmıştır. Uzmanlar ayrıca, “Türk Dünyası 2040 Vizyonu” hakkında özel yayınların yapılması, araştırmacıları için burs imkanlarının değerlendirilmesi, Türk Devletleri Teşkilatı`nın faaliyet ve projeleri ile ilgili çalışma ve yayınların paylaşılması gibi sonraki adımlar konusunda da verimli tartışmalarda bulunmuşlardır. Taraflar Azerbaycan'ın kültür başkenti olan Şuşa şehrinde bir konferans düzenlenmesi konusunda da mutabık kalmışlardır. 

Türk Devletleri Teşkilatı Üye ve Gözlemci Devletleri Resmi Dış Politika Araştırma Merkezleri 8. Toplantısı,  Özbekistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığına bağlı Stratejik ve Uluslararası Araştırmalar Enstitüsü ev sahipliğinde 14 Ekim 2022 tarihinde Taşkent'te gerçekleştirilmiştir.

“TDT alanı: ticari ve ekonomik işbirliği ile ulaştırma ve lojistik bağlantısallığı geliştirme umutları” konulu toplantı, Azerbaycan Cumhuriyeti Uluslararası İlişkiler Analiz Merkezi, Kazakistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanına bağlı Kazakistan Stratejik Araştırmalar Enstitüsü, Kırgız Cumhuriyeti Ulusal Stratejik Araştırmalar Enstitüsü, Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı Stratejik Araştırmalar Merkezi, Özbekistan Cumhuriyeti Stratejik ve Bölgesel Araştırmalar Enstitüsü ve  Macaristan Dışişleri ve Ticaret Enstitüsü  temsilcilerini bir araya getirmiştir. Toplantıya, Dünya Ekonomi ve Diplomasi Üniversitesi, Taşkent Devlet Doğu Araştırmaları Üniversitesi, Taşkent Devlet Ulaştırma Üniversitesi de dahil olmak üzere Özbekistan üniversitelerinden önde gelen bilim insanları, uzmanlar ve akademisyenler de katılmıştır.

Toplantıda uzmanlar, yeni jeopolitik koşullarda işbirliği umutları, TDT ülkelerinin sanayi, enerji, tarım ve ticaret gibi alanlardaki kapasiteleri ile ulaştırma ve lojistik bağlantısallığı konularını ayrıntılı olarak panel oturumlarında ele alarak, tavsiyelerini TDT Sekretaryası ile paylaştılar.  Toplantının devamında Heyet Başkanları, Teşkilat kapsamındaki entegrasyon sürecini kolaylaştırmak üzere düzenli temasların sürdürülmesi ve kapsamlı işbirliğinin geliştirilmesi için Üye ve Gözlemci Devletlerin Resmi Araştırma Merkezleri arasında işbirliğine ilişkin Mutabakat Zaptı'nı imlamışlardır.
 

Genç Diplomatlar Ortak Eğitim Programı

Türk Devletleri Teşkilatı 3. Zirvesi'nde imzalanan “Dışişleri Bakanlıkları arasında İşbirliği Protokolü” uyarınca, Genç Diplomatlar Ortak Eğitim Programı Sekretarya faaliyetlerine dahil edilmiştir. Eğitim Programı katılımcıları temel düzeyde Üye Devletlerin dilleri ile tanıştırmanın yanı sıra, ortak Türk tarihi, kültürü, sanatı, Üye Ülkelerin dış politikasındaki öncelikli konular, bölgedeki uyuşmazlık konuları, bölgesel ve uluslararası örgütler, uluslararası enerji projeleri, bölgedeki ticaret ve ulaşım ağları, kamu diplomasisi, diplomatik yazışma usulleri, müzakere teknikleri gibi konuları kapsamaktadır. Son düzenlenen 6. Genç Diplomatlar Ortak Eğitim Programı, 12-26 Mayıs 2019 tarihlerinde Azerbaycan'da ADA Üniversitesinin yakın işbirliği ile başarıyla uygulanmıştır. Bu Eğitim programı aynı zamanda Arjantin'de 19 Mart 2019 tarihinde gerçekleştirilen İkinci Birleşmiş Milletler Güney-Güney İşbirliği Konferansı kapsamında düzenlenen BAPA +40 "Güney-Güney Barış ve Kalkınma Eylemi " temalı yan etkinlikte sunulan Birleşmiş Milletler Güney Güney Ofisi'nin “barış ve kalkınma için Güney-Güney” yayınına “Güney-Güney İşbirliği ve Diplomasi: Genç Diplomatlar Eğitim Programı” başlığı altında bir vaka çalışması olarak dahil edilmiştir. Yayında, Türk Devletleri Teşkilatı`nın genç diplomatlar arasındaki işbirliğinin gelişimini desteklemek için özel bir eğitim girişimi tasarladığı belirtilmektedir. Programın başladığı 2014 yılından bu yana, 65'i kadın olmak üzere 138 genç diplomat eğitim programından yararlanmıştır.

Pandemi sebebiyle ara verilen programın yedincisinin Kazakistan'da düzenlenmesi planlanmaktadır.