Hedefler

Tarım alanındaki işbirliği, gıda güvenliği ve beslenmenin artırılmasına hizmet eden, modern ve yenilikçi sürdürülebilir tarım uygulamalarını teşvik eden, sosyo-ekonomik kalkınmaya katkıda bulunan ve TDT Üye Devletleri arasında tarım ürünlerinin ticaretini kolaylaştırmayı hedefleyen TDT'nin önemli alanlarından biridir.

Mekanizmalar

Kuruluşundan bu yana, “Türk Dünyası 2040 Vizyonu” ve “TDT 2022-2026 Stratejisi” temel belgeleri doğrultusunda tarımsal işbirliğine yön veren TDT çatısı altında tarım işbirliği alanında toplam 3 bakanlar ve 4 çalışma grubu toplantısı düzenlenmiştir.

Tarım İşbirliği Çalışma Grubu altında kurulan Alt Çalışma Grupları

TDT'nin Tarım İşbirliği Çalışma Grubu altında oluşturulan beş alt çalışma grubu, bu alandaki işbirliğini geliştirmeyi amaçlamaktadır. Üye Devletler ayrıca, Eylem Planında belirtilen faaliyetlerin uygulanması için teknik toplantılar gerçekleştirecek, bu amaçla gerekli mekanizmaları oluşturacak ve her toplantının sonuçlarını TDT Sekretaryasına raporlayacak her bir alt grup için (aşağıda gösterildiği gibi) koordinatör ülke(ler) belirlemiştir.

• Araştırma ve Geliştirme Alt Grubu- Türkiye;
• Tarımsal Ekonomik İşler Alt Grubu- Azerbaycan;
• Yeni Tarım Teknolojileri ve Teknikleri Alt Grubu- Özbekistan ve Azerbaycan;
• Tohum ve Fidan İşbirliği Alt Grubu- Kazakistan ve Kırgızistan;
• Hayvancılık, Balıkçılık ve Su Ürünleri Yetiştiriciliği Alt Grubu - Kırgızistan ve Kazakistan.

Kuraklık Önleme Enstitüsü

TDT Kuraklık Önleme Enstitüsü, 11 Kasım 2022 tarihinde Semerkant'ta düzenlenen TDT 9. Zirvesi'nde imzalanan bir Mutabakat Zaptı ile kurulmuştur. Enstitünün temel amaçları aşağıdaki gibidir:

• TDT Üye ve Gözlemci Devletlerinde, etkilenen ülkelerin kuraklığın giderek artan olumsuz etkilerine ve iklim değişikliğinden kaynaklanan kontrolsüz ekonomik değişikliklere maruz kalmalarını azaltmaya yardımcı olacak çok taraflı kalkınma projelerini belirlemek ve yürütmek;
• Su yönetimi, sulama ve kuraklığın önlenmesi için çeşitli alanlarda işbirliğini sağlamak için Üye ve Gözlemci Devletlerdeki kilit kurumlar ve uluslararası kuruluşlarla korrdinasyon yapmak;
• Macaristan'ın su yönetimi ve kuraklığı önleme konusundaki bilgi birikimi ve deneyimini su kıtlığı ile mücadelede çözümler sunmak için uygulamak;
• Projelerin TDT ülkeleri dışındaki pazarlara genişletilmesi, projelerin ihracat potansiyelinin gerçekleştirilmesinin teşvik edilmesi ve bunların uygulanması için gerekli finansman fırsatlarını araştırmak.

Başlangıç noktası olarak Kuraklık Önleme Enstitüsü Kurulu, Kırgız tarafından alınan Batken bölgesindeki çöl arazilerinin kara saksaul ile ağaçlandırılmasına ilişkin proje teklifini incelemeyi kabul etmiştir. Bu bağlamda, proje konseptlerini belirlemek, yerel ihtiyaçları değerlendirmek ve yerel uzmanlarla temas kurmak amacıyla 25-31 Ağustos 2024 tarihlerinde Özbekistan ve Kırgızistan sınır bölgesine TDT'den akademisyen ve uzmanların katılımıyla bir saha gezisi düzenlenmiştir. 

Çerçeve

TDT bünyesinde tarım işbirliğinin yasal temeli birkaç kilit belge üzerine inşa edilmiştir:

• Özbekistan'ın başkenti Taşkent'te 4 Temmuz 2022 tarihinde imzalanan ve tarım alanında gelecekteki işbirliği ve faaliyetler için genel çerçeveyi sunan ve Tarım İşbirliği Çalışma Grubu bünyesinde alt gruplar oluşturan “Türk Devletleri Teşkilatı Tarımdan Sorumlu Bakanları Birinci Toplantısı Bildirisi”;
• “Türk Devletleri Teşkilatı Tarımdan Sorumlu Bakanlar İkinci Toplantısı Tebliği” 26 Eylül 2023 tarihinde Bakü, Azerbaycan'da imzalanmıştır;
• “Türk Devletleri Teşkilatı Kuraklık Önleme Enstitüsü Kurulmasına İlişkin Mutabakat Zaptı” 11 Kasım 2022 tarihinde Semerkant'ta imzalanmıştır;
• Azerbaycan Cumhuriyeti'nin Guba Şehrinde 16 Temmuz 2024 tarihinde hazırlanan “Türk Devletleri Teşkilatı (OTS) Üye ve Gözlemci Devletlerinin Katılımıyla TDT Dijital Tarımsal Veri Platformunun Kurulmasına İlişkin Düzenlenen Toplantı Tebliği”.
• Azerbaycan Cumhuriyeti'nin Guba Şehrinde 16 Temmuz 2024 tarihinde hazırlanan “Türk Devletleri Teşkilatı (OTS) Üye ve Gözlemci Devletlerinin Katılımıyla Gerçekleştirilen ‘TDT Yapımı’ Üretime İlişkin Toplantı Tebliği”.

Projeler

TDT, üyeleri arasındaki tarım alanındaki bağları daha da güçlendirmeyi amaçlayan çeşitli pratik projeler üzerinde çalışmaktadır.

Türk Agro-İş Forumları

Türk Agro-İş Forumları, Türk bölgesinde tarımsal işbirliğinin kilit konularında tek bir tartışma platformu oluşturmak, ticari işbirliğinin genişletilmesinde iş çevrelerinin etkileşimini teşvik etmek, ortak projeler uygulamak ve yatırımları çekmek ve tarımda ileri teknolojileri tanıtmanın yanı sıra en iyi dünya uygulamalarını tartışmak amacıyla başlatılmıştır.

Birinci Türk Agro İş Forumu, 4 Temmuz 2022'de Taşkent'te, Türk bölgesinde tarımsal işbirliğinin temel konuları hakkında tek bir tartışma platformu oluşturmayı ve TDT Üye ve Gözlemci Devletleri arasında tarım ticaretinin genişletilmesinde iş çevrelerinin etkileşimini teşvik etmeyi amaçlayan 1. Tarım Bakanları Toplantısı çerçevesinde düzenlenmiştir. 2. Türk Agro-İş Forumu 25-26 Eylül 2023 tarihlerinde Bakü'de, 3. Türk Tarım-İş Forumu ise 20 Mart 2024 tarihinde Kazakistan'ın Taraz şehrinde düzenlenmiştir.

Dijital Tarımsal Veri Platformu

Bu proje, tüm tarımsal istatistiklerin ve bilgi derlemelerinin, bilgi kayıtlarının ve en iyi uygulamaların tek bir platform altında toplanacağı TDT Üye Devletlerinin dijital bir platformunu oluşturmayı amaçlamaktadır. Bu, ileri teknolojiler ve en iyi uygulamalar hakkında bilgi alışverişi yoluyla Üye Devletler arasında esnek ve sonuç odaklı etkileşimleri, ortaklıkları ve yerinde işbirliğini teşvik edecektir. Bu bağlamda, 16 Temmuz 2024 tarihinde, TDT'nin tarım başkenti ilan edilen Guba şehrinde, TDT Dijital Tarımsal Veri Platformunun oluşturulmasına ilişkin bir toplantı düzenlenmiş ve etkinliğin sonunda, Dijital Tarımsal Veri Platformunun oluşturulmasına ilişkin toplantı tutanağı niteliğinde olan bir Tebliğ hazırlanmıştır.

“OTS Made” markası

Proje, tarımsal üretim ve ambalajlamada ortak girişimleri teşvik edecek ve TDT bölgesinden kaynaklanan tarımsal ürünlerin kalitesini ve çeşitliliğini sergileyecek bir “OTS Made” markası yaratarak TDT Üye Devletleri arasında bölgesel işbirliğini teşvik etmeye yönelik stratejik bir girişimi temsil etmektedir. Azerbaycan tarafından 26 Eylül 2023 tarihinde Bakü'de düzenlenen TDT Tarım Bakanları 2. Toplantısı sırasında başlatılan proje, TDT ürünlerinin küresel pazarda ayırt edilmesine yardımcı olacak ve görünürlüklerini ve rekabet güçlerini artıracak Üye Devletler menşeli tarım ürünleri için birleşik ve güvenilir bir marka kimliği oluşturmayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda, 18 Temmuz 2024 tarihinde Azerbaycan'ın Guba şehrinde “OTS Made” markasının oluşturulmasına ilişkin bir toplantı düzenlenmiş ve etkinliğin sonunda “OTS Made” markasının oluşturulmasına ilişkin toplantı tutanağı niteliğinde olan bir Tebliğ hazırlanmıştır.

Bölgesel Gıda Rezerv Sistemi

Bu proje Özbek tarafının girişimiyle, Türk bölgesinde gıda güvenliğini sağlamak amacıyla başlatılmıştır. TDT bünyesinde bölgesel bir gıda rezerv sistemi oluşturulması yoluyla, koordineli çabalarla açlık, yetersiz beslenme ve gıda kıtlığı sorunlarının ele alınması, yerel gıda üretiminin artırılması ve acil durumlarda yeterli gıda tedarikinin sağlanması amaçlanmaktadır.

Ayrıca Özbek tarafı, ilk aşamada, küresel ve yerel pazarların ihtiyaçlarına ve Türk Devletlerinin üretim kapasitelerine dayalı etkin bir gıda tedarik sistemi oluşturmak için TDT çerçevesinde yasal bir çerçeve oluşturmayı ve çok taraflı bir anlaşma kabul etmeyi teklif etmiştir. TDT Üye Devletleri hükümetleri arasında gıda güvenliğine ilişkin çok taraflı bir anlaşmanın geliştirilmesi amacıyla Özbek tarafı, TDT kapsamında şu anda Üye Devletler tarafından değerlendirilmekte olan “Gıda Güvenliği Anlaşması” taslağını sunmuştur.

Ortak Tarım Sigortası Sistemi

Bu proje, Türkiye Tarım Sigortaları Havuz İşletmesi (TARSİM) deneyimine dayanarak TDT Üye Devletleri arasında ortak bir tarım sigortası sistemi oluşturmayı amaçlamaktadır.

Ortak tarım sigortası sisteminin oluşturulması konusu, TDT'nin Tarım İşbirliği konulu 3. Çalışma Grubu toplantısında Üye Devletler tarafından ele alınmıştır. Bu bağlamda, Türk tarafı, Üye Devletler tarafından değerlendirilmekte olan “TDT Üye Devletleri arasında ortak tarım sigortası sisteminin kurulmasına ilişkin konsept” taslağını hazırlamış ve sunmuştur.

Diğer Projeler

Şu ana kadar TDT'nin tarımdan sorumlu bakanları arasında üç toplantı gerçekleştirilmiştir. Bu nedenle, tarım alanındaki birçok proje başlangıç aşamasındadır.  Bu projeler arasında aşağıdakiler vurgulanabilir:

• TDT içinde kurumsallaşmış bir tohum işbirliğinin oluşturulması / TDT Tohum Birliği'nin kurulması. Bu proje, bitki çeşitlerinin ve tohumların bölge genelinde serbest dolaşımını kolaylaştıracak, tohum endüstrisi arasındaki sınır ötesi işbirliğini teşvik edecek ve çiftçilerin tohumlara erişimini kolaylaştıracak, pazar odaklı tohum üretimini ve tedarik güvenliğini artıracaktır.
• İslam Ülkeleri Standartlar ve Metroloji Enstitüsü ile TDT bünyesinde “Helal Belgelendirme” konusunda işbirliği. Bu projeyi uygulayarak Türk Devletleri, Helal ürünlerin gerçekliği ve bütünlüğü konusunda tüketici güvenini güçlendirebilir ve Türk Devletleri için yeni pazarlara ve ticaret fırsatlarına kapı açabilir, ayrıca pazar rekabetçiliğini artırmak, Helal bütünlüğünü sağlamak ve dünya çapında Helal ürün ve hizmetlere yönelik artan talepten yararlanmak için stratejik bir yol sağlayabilir;
• TDT bünyesinde “e-agro”, erken uyarı ve jeo-bilgi sistemleri, çiftçi kayıt sistemi gibi ortak mobil uygulamaların tanıtılması. Bu proje, tarımsal verimlilik (dijital tarım) için yeni tarımsal teknolojilerin, know-how'ın ve yenilikçi çözümlerin transferini teşvik etmeyi ve gıda değer zincirinin kalitesini, verimliliğini ve kapsayıcılığını artırmayı amaçlamaktadır.