Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) Dışişleri Bakanları Konseyi (DBK) Gayriresmi Toplantısı, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nun 78. Oturumu çerçevesinde 22 Eylül 2023 tarihinde New York'taki Türkevi'nde gerçekleştirildi.
Gayriresmi DBK, Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Sayın Hakan Fidan'ın ev sahipliğinde, Azerbaycan Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Sayın Ceyhun Bayramov, Kazakistan Cumhuriyeti Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Sayın Murat Nurtleu, Özbekistan Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Sayın Bakhtiyor Saidov, Kırgız Cumhuriyeti BM Daimi Temsilcisi Aida Kasymaliva, Macaristan Dışişleri ve Ticaret Bakanı Peter Szijjarto, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) Dışişleri Bakanı Tahsin Ertuğruloğlu ve TDT Genel Sekreteri Kubanıçbek Ömüraliyev’in karılımıyla düzenlendi.
Toplantıda 3 Kasım 2023'te Kazakistan'da gerçekleştirilmesi planlanan TDT 10. Zirvesi'nin hazırlıkları ele alındı. Genel Sekreter Ömüraliyev, taslak gündem ve Zirve'de imzalanması beklenen belgeler hakkında Dışişleri Bakanlarına kapsamlı bilgi verdi.
Toplantıda ayrıca uzun süredir gündemde olan TDT’nin BM Genel Kurulu ve İslam İşbirliği Teşkilatı'nda (İİT) Gözlemci Statüsü kazanması konusu da ele alındı. Genel Sekreter, Sekretarya tarafından bu amaca yönelik yürütülen önemli çabalar, farkındalık yaratma faaliyetleri ve uluslararası örgütlerle kurulan resmi ortaklıklar, BM uzman kuruluşlarıyla geliştirilen etkileşimler hakkında bilgi verdi ve 4-8 Aralık 2023 tarihleri arasında Cenevre'deki BM Ofisi ile birlikte Cenevre'de düzenlenmesi planlanan "Türk Haftası" hakkında Tarafları bilgilendirdi. Genel Sekreter ayrıca TDT’nin İİT nezdinde Gözlemci Statüsü kazanması tartışmalarının yeniden canlandırılmasına yönelik çabalara değinerek İİT üyesi ülkelerle ilişkilerde yaşanan olumlu gelişmeleri vurguladı.
Taraflar üçüncü gündem maddesi olarak TDT’nin güçlendirilmesine ilişkin konuları ele aldılar. Büyükelçi Ömüraliyev, Üye Devletler ile Sekretarya arasındaki etkileşim mekanizmalarının geliştirilmesi gerektiğini vurguladı. Genel Sekreter, ekonomik entegrasyonu teşvik etmek için bölgedeki karşılıklı ticaretin arttırılması gerektiğini ve iç ticaretin dünya genelindeki toplam ticaret cirosunun mevcut %5'inden en az %10'una çıkarılmasının önemini vurguladı. Temel öncelikler arasında "Hizmetler ve Yatırımlarda TDT Serbest Ticaret Anlaşması" müzakerelerinin tamamlanması ve performans değerlendirme kriterlerinin gözden geçirilmesi yer aldı. Genel Sekreter üç kilit eylem önerdi: Sekretarya personelinin hem niceliğinin hem de niteliğinin arttırılması, proje takibine öncelik verilmesi ve gerçekçi bir proje bütçesi tahsis edilmesi.
Bakanlar, Sekretarya'nın özellikle BM Genel Kurulu ve İİT'de Gözlemci Statüsü elde edilmesi başta olmak üzere Teşkilatın uluslararası alanda görünürlüğünün arttırılması yönünde attığı adımları ve Teşkilatın güçlendirilmesine yönelik çabaları takdirle karşıladıklarını ifade ettiler. Ayrıca, bu konularda Sekretaryaya desteklerinin devam edeceğini belirttiler.
