Kazak Meclisi`nde yapılan toplantıda, TÜRKPA`nın faaliyetleri ele alındı. TÜRKPA Uluslararası İlişkiler Komisyonu Başkanı AK Parti Ankara milletvekili Ülker Güzel`in başkanlığında yapılan toplantıya üye ülkelerden milletvekilleri iştirak etti. Toplantıda ayrıca Türk Kültür ve Sanatları Ortak Yönetimi`nin ( TÜRKSOY) faaliyetleri de masaya yatırıldı.
GENEL SEKRETER YARDIMCISI GISMAT GOZALOV`UN TÜRKPA ULUSLARARASI İLİŞKİLER KOMİSYONU İKİNCİ TOPLANTISINDA YAPTIĞI KONUŞMA
Astana, 11 Aralık 2012
Sayın Genel Sekreterler,
Sayın Milletvekilleri,
Türk Akademisinin Sayın Başkanı,
Değerli Katılımcılar,
Öncelikle davetlerinden ötürü TÜRKPA Genel Sekreteri Sayın Ramil Hasanov’a teşekkürlerimizi bildirmek istiyorum. Genel Sekreterimiz Sayın Halil Akıncı Türkiye’de gerçekleştirilmekte olan Aksakallar Konseyi toplantısı nedeniyle bu toplantıya katılamadılar. Ancak kendileri toplantının başarısı için en iyi dileklerini gönderdiler.
Bugünkü toplantı Türk dünyasında birlik sağlanmasına yönelik çalışmaların kapsamlı şekilde değerlendirilmesi için güzel bir fırsat teşkil etmektedir.
Sizlere, Türk Keneşi olarak Türk Dünyasında ilişkilerin geliştirilmesine yönelik attığımız adımlardan bahsetmek istiyorum.
Üye ülkelerinin en üst düzeyde temsil edildiği Türk Keneşi’nin faaliyetleri siyasi, ekonomik, kültürel, eğitim ve bilimsel alanlar başta olmak üzere işbgirliğinin tüm veçhelerini kapsamaktadır ve son iki yılda tüm bu sahalarda önemli işlere imza atmıştır.
Siyasi alandaki faaliyetlerimizin en önemlisi Devlet Başkanları düzeyinde gerçekleştirilen Zirve toplantılarıdır. Birinci Zirve’yi 2011 yılında Almatı’da, ikinci Zirve’yi ise geçtiğimiz Ağustos ayında Bişkek’te gerçekleştirdik. Bu Zirve toplantıları Türk dünyasında ilişkilerin her alanda geliştirilmesine yönelik siyasi iradenin varlığını en güçlü şekilde teyit etmiştir.
Bişkek Zirvesi ayrıca, Türk Keneşi Sekretaryası’nın hukuki altyapısının tamamlanması bakımından önemli bir aşama teşkil etmiştir. Zirve’de bir başka güzel gelişme ise, Türk Keneşi bayrağının kabulü olmuştur.
Bir yandan içerde kurumsal yapımızı güçlendirirken, dışarıda da Türk dünyasının hem bölgesel hem uluslararası arenada görünürlüğünün arttırılması için çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Bölgemizde faaliyet gösteren Ekonomik İşbirliği Teşkilatı’nda gözlemcilik statümüz Ekim ayında Bakü’de gerçekleştirilen EİT Zirvesi’nde onaylandı.
İslam İşbirliği Teşkilatı nezdinde de bu yönde gerekli girişimleri yapıyoruz. Türk Keneşi heyeti bu ay Cidde’ye bir ziyaret gerçekleştirerek İslam İşbirliği Teşkilatı Genel Sekreteri başta olmak üzere İİT yetkilileriyle temaslarda bulunacaktır.
Uluslararası arenadaki konumumuzu Birleşmiş Milletler nezdinde gözlemcilik statümüzün onaylanmasıyla perçinleyeceğiz. Bu yöndeki engellemelere rağmen BM nezdinde gözlemci statüsü kazanmak için çalışmalarımız üye ülkelerimizin desteğiyle devam etmektedir.
Üyelerimiz arasındaki dayanışma hem kendi içimizde hem de dışarıda Türk Keneşi’ni birlik olarak daha da güçlendirecektir. Bunun önemli bir ayağını ise diasporalar oluşturacaktır. Bu düşünceyle, üye ülkelerimizin diasporalardan sorumlu idarelerinin başkanlarıyla önümüzdeki ay Bakü’de bir toplantı düzenlemeyi öngörüyoruz.
Değerli Konuklar,
Türk Dünyası diasporaları ve halklarını birbirine bağlayan en güçlü unsur tarihi bağlar, ortak dil, kültür ve geleneklerdir.
Bu çerçevede, Türk Cumhuriyetleri Kültür Bakanlıkları Türk Keneşi çerçevesinde ilk toplantılarını Ağustos ayında Kırgızistan’da gerçekleştirdiler ve burada önemli bazı kararlar aldılar.
Bişkek Zirvesi’nde öte yandan, Türk dili ve tarihi konularında araştırmalarda uluslararası bir merkez olarak Türk Akademisi’nin, ayrıca kültür alanında yapılacak çalışmaları desteklemek üzere Türk Kültür ve Miras Vakfı’nın kurulması da onaylanmıştır. 2013 yılında Azerbaycan’da yapılacak Üçüncü Zirve’ye kadar bu iki anlaşmanın onaylanması önem arzetmektedir. TÜRKPA’nın bu anlaşmalar ve sözkonusu kuruluşların kuruluş sürecini tamamlayacak diğer anlaşmaların parlamentolar tarafından kısa süre içinde onaylanması yönünde çaba göstermesini arzu ediyoruz.
Bu noktada, TÜRKSOY’a ve birlikte yaptığımız çalışmalara değinmek istiyorum. 1993 senesinden itibaren Türk kültürünün tüm dünyada tanıtımında ve gelecek nesillere aktarılmasında önemli rol oynayan TÜRKSOY’un kurumsal yapısının kuvvetlendirilmesi için Türk Keneşi olarak elimizden gelen desteği sağlamaktayız.
TÜRKSOY’la, EİT toplantıları çerçevesinde düzenlediğimiz üye ülkelerimizi tanıtım amaçlı ortak sergiler, ayrıca Türk mirası unsurlarının UNESCO Dünya Mirası listelerine girmesi için birlikte yürüttüğümüz çalışmalar, Türk dünyasına birlikte hizmet etme anlayışımızın somut sonuçlarıdır.
Bu vesileyle burada bulunan TÜRKSOY Genel Sekreteri Sayın Düsen Kaseinov’a Türk Keneşi adına bir kez daha teşekkürlerimizi sunuyoruz.
Değerli Katılımcılar,
Kültür alanındaki çabalar, eğitim ve bilim alanında yansımasını bulamadığı sürece eksik kalmaya mahkumdur. Çocuklarımıza ortak kültürümüzü, tarihimizi, edebiyatımızı, geleneklerimizi öğretmedikçe, Türklük bilincini çocuklarımıza aşılamadıkça bu değerler zamanla unutulmaya yüz tutacaktır.
Bu anlayışla, Kültür Bakanlarını olduğu gibi, Türk Keneşi Eğitim Bakanlarını da ilk kez Ağustos ayında bir araya getirdik. Bakanlar toplantısında ve daha sonra düzenlenen Bişkek Zirvesi’nde, Türk halklarının yakınlaşması bakımından önem taşıyan eğitim alanındaki bazı projelerin temelleri böylece atılmış oldu.
Ortak alfabe, ortak tarih ve edebiyat kitapları, Üniversitelerarası Birlik bu projeler arasında yer almaktadır.
Öte yandan, kurduğumuz ve Kasım ayında ilk toplantısını gerçekleştirdiğimiz Ortak Terminoloji Kurulu, Türk dillerinin yabancı sözlüklerden mümkün olduğunca arındırılması, bundan sonra hazırlanacak yayınlarda ortak terminoloji kullanılması ve bu amaçla ortak sözlükler hazırlanması yönünde çalışmalarını başlatmıştır.
Bu aşamada Türk Akademisi’ne bu konuda önemli görevler düşmektedir. Akademi’nin bu görevleri en güzel şekilde yerine getireceğine inanıyor ve onlara bu vesileyle bir kez daha teşekkürlerimizi sunuyoruz.
Değerli Katılımcılar,
Birliğimizin yapı taşlarını teşkil edecek ekonomik işbirliği alanındaki çalışmalarımızdan da kısaca bahsetmek isterim.
Ekonomik işbirliği alanına verdiğimiz önem ve önceliğin bir göstergesi olarak, Türk Keneşi çatısı altında 2011 yılında Almatı’da düzenlenen ilk Zirve toplantısının konusu “ekonomik işbirliği” olarak belirlenmiştir.
Bu Zirve toplantısı sırasında, üye ülkelerin özel sektörlerinin çatı kuruluşlarından oluşan Türk İş Konseyi de ilk toplantısını gerçekleştirmiştir. Nitekim, özel sektörün dahil olmadığı bir ekonomik entegrasyon sürecinin başarıya ulaşması mümkün değildir.
Almatı Zirvesi’nde ayrıca, ekonomik işbirliğinin geliştirilmesi için öncelik taşıyan alanlarda kurulan Ekonomi Çalışma Grupları onaylanmıştır.
Bu gruplar;
- Üye ülkelerde yatırım ortamının iyileştirilmesi,
- Girişimciliğin desteklenmesi,
- Ekonominin çeşitlendirilmesi,
Ve belki de en önemlisi
- Üye ülkeleri birbirine ve diğer ülkelere bağlayan ulaştırma altyapılarının geliştirilmesi alanlarına odaklanmaktadır.
İlk aşamada kurulan sözkonusu dört çalışma grubu Ekonomiden Sorumlu Bakanlar toplantılarıyla paralel olarak iki kere toplanmış; ulaştırmanın geliştirilmesi hariç diğer üç grup üçüncü toplantılarını geçtiğimiz ay İstanbul’da gerçekleştirmiştir.
Bişkek’te düzenlenen İkinci Zirve toplantısında, ulaştırma imkanlarının geliştirilmesiyle yakından ilgili olan gümrük alanında işbirliği yapılması ihtiyacı açık biçimde ortaya konulmuştur.
Devlet Başkanları, Bakü-Tiflis-Kars demiryolunun, Hazar geçişiyle birlikte tamamlanarak Kazakistan üzerinden Çin’e kadar uzatılmasının, böylece tarihi İpek Yolu’nun demiryolu ağıyla canlandırılmasının önemini vurgulamışlar ve bu çerçevede Ulaştırma Bakanları ve Gümrük İdareleri Başkanlarının bir araya gelmeleri talimatı vermişlerdir. Verilen talimat çerçevesinde Türk Keneşi Gümrük İdareleri Başkanları Ekim ayında Nahçıvan’da biraraya gelmişlerdir. Ulaştırma Bakanları da 2013 yılının ilk yarısında toplanacaklardır.
Son olarak, Türkiye Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın evsahipliğinde Kasım ayında İstanbul’da düzenlenen ve Sayın Genel Sekreterimizin de açış konuşmalarından birini yaptığı Beşinci İpek Yolu Forumu çerçevesinde gümrük işbirliği alanında üye ülkelerimiz ve bizleri fiziki olarak bağlayan Gürcistan arasında önemli bir belgeye imza atılmıştır. Sözkonusu ülkeler gümrük alanında işbirliğinin geliştirilmesine yönelik olarak İyi Niyet Mektubu imzalamışlardır.
Öte yandan, üye ülkelerin işadamları arasında temas ve işbirliğinin artmasını sağlayacak İhraç Malları Sergisi ve İş Forumu’nu 2013 yılının Haziran ayında İstanbul’da düzenlenmesini öngörüyoruz.
Ekonomik alandaki tüm faaliyetlerimizin temel ortak amacı, Türk Keneşi üye ülkelerinde iş yapmak isteyen yatırımcının önünü açmak, bu ülkelerde öngörülebilir ve yeknesak bir mevzuatla karşılaşmalarını sağlamak, ayrıca ulaştırma ve gümrük alanlarındaki sorunları gidererek ticareti kolaylaştırmaktır.
Kıymetli Konuklar,
Türk Keneşi Türk dünyasında işbirliği mekanizmalarının çatı kuruluşu niteliğindedir. Elbette Türk Akademisi, TÜRKSOY ve TÜRKPA’nın kendi ihtisas alanlarında yaptıkları çalışmalar Türk Keneşi’ni güçlendirecek ve Türk dünyasında ilişkilerin geliştirilmesine önemli katkılar sağlayacaktır.
Türk Keneşi olarak çalışmalarımız ilk aşamada işbirliğinin hukuki çerçevesinin ortaya konulmasına yoğunlaşmaktadır. Bu amaçla üye ülkelerimiz Türk Keneşi çerçevesinde birçok anlaşmaya imza atmaktadır. Varılan mutabakatlardan somut sonuçlar alınabilmesi ise sözkonusu anlaşmaların onay süreçlerinin tamamlanarak yürürlüğe girmesine bağlıdır. TÜRKPA bünyesinde bir araya gelen Parlamenterlerin bu konuda kendi Parlamentolarında öncü rol oynamalarını istiyoruz.
Kuruluşlarımız arasında daha yakın mesai yapılmasına ilişkin bazı adımları da zaman geçirmeden atmamız gerektiğine inanıyorum.
Bu çerçevede,
- İşbirliğimizi kurumsal bir çerçeveye oturtmak amacıyla bir belge imzalanması,
- Sözkonusu belge doğrultusunda atacağımız somut adımlara yol gösterecek yıllık Eylem Planları hazırlanması,
- Kuruluşlarımız arasında daha iyi koordinasyon sağlamak için Genel Sekreterlerimizin Zirve Toplantıları dışında yılda en az bir kere bir araya gelmeleri,
- Her kuruluşun bünyesinde, diğer kuruluşlarla ilişkilerden sorumlu temas noktalarının tayin edilmesi,
- Faaliyetlerimiz hakkında karşılıklı olarak bilgi alışverişinde bulunulması,
- Zirve haricindeki toplantılara da karşılıklı olarak uygun düzeyde katılım sağlanması faydalı olacaktır.
Bu vesileyle hepinizi tekrar saygıyla selamlıyorum.
Teşekkür ederim.
