Türk Keneşi Üye Ülkeler arasındaki İlişkilerin Kilit Taşı: Merkezi Ulaştırma Koridoru
Bölge ve ötesinde son dönemde yaşanan gelişmeler Üye Ülkeler üzerinden geçen Merkezi Ulaştırma Koridoru’nun önemini arttırmıştır. Çin ile Avrupa arasında artan ticaret hacmi gibi uluslararası arenada son zamanda ortaya çıkan gelişmeler Türk Keneşi Üye Ülkeleri için ulaştırma alanında yeni fırsatlar yaratmıştır.
Ülkelerimiz üzerinden geçen Merkez Ulaştırma Koridoru üzerinde istikrarlı, entegre ve kesintisiz bir ulaştırma hattı tesis edebilmek Türk Keneşi çatısı altında ulaştırma alanında yürütülen çalışmaların ardındaki temel motivasyonu oluşturmaktadır.
Bakanlar Düzeyindeki Toplantılar
Üye ülkeler arasında ulaştırma alanındaki işbirliğini geliştirmek üzere üst düzey bir mekanizma kurulması amacıyla Ulaştırmadan Sorumlu Bakanlar bugüne kadar iki toplantı gerçekleştirilmiştir. Üye ülkeler arasında ayrıca ilişkilerinin temel ilkelerini belirleyen Ortak İşbirliği Protokolü imzalanmıştır. Türk Keneşi bunun yanısıra, taşıyıcı firmaların sahada karşılaştıkları sorunlarına yapıcı ve pratik çözümler bulmak amacıyla Bakan Yardımcıları düzeyinde bir Koordinasyon Kurulu oluşturmuştur. Çalışma Grubu ve Bakanlar Toplantısı arasında aracı bir organ konumunda olan Koordinasyon Kurulu bugüne kadar iki defa biraraya gelmiştir. Kurul ulaştırma alanında var olan işbirliğini ilerletmek amacıyla bir problem çözme mekanizması olarak faaliyet göstermektedir.
Kardeş Limanlar
Bakü, Aktau ve Samsun Limanları arasında imzalanan Kardeş Limanlar Mutabakat Zaptı bu alanda harcanan çabalara önemli bir boyut kazandırmıştır. Doğu ile Batı arasında artan ticaret bağlamında kardeş limanlar üzerinden yük akışını arttırmayı amaçlayan Kardeş Liman ilişkilerinin, Hazar Denizi üzerinden geçen trafiği hızlandırması hedeflenmektedir. Kardeş Limanlar süreci çerçevesinde bir kez biraraya gelen Bakü, Aktau ve Samsun limanlarının ikinci toplantılarının kısa süre içinde Bakü’de yapılması öngörülmektedir. Türk Keneşi Devlet Başkanlarının talimatları üzerine, Türkmenistan’ın Türkmenbaşı Limanı da Kardeş Limanlar sürecine davet edilmiştir.
Merkezi Koridorda Yeni İnisiyatifler
Merkez Ulaştırma Koridoru’nun istikrarlı, entegre ve kesintisiz bir ulaştırma hattı haline getirilmesi ve anılan koridorda gerçekleştirilen ulaştırma operasyonlarının önündeki mevcut engellerin kaldırılması amacıyla, Üye Ülkeler “Azerbaycan Cumhuriyeti, Kazakistan Cumhuriyeti, Kırgız Cumhuriyeti ve Türkiye Cumhuriyeti arasında Uluslararası Kombine Yük Taşımacılığı Anlaşması”nı hayata geçirmeye çalışmaktadır. Yürürlüğe girdiğinde anlaşma bölgedeki ilk kombine yük taşımacılığı anlaşması olacaktır. Merkez Ulaştırma Koridoru üzerindeki ülkeleri biraraya getirmeyi amaçlayan diğer bir girişim, “Trans-Hazar Uluslararası Ulaştırma Güzergâhı Koordinasyon Komitesinin Kurulması Hakkında Anlaşma”yı ortaya çıkarmıştır. Kazakistan, Azerbaycan ve Gürcistan’ın Deniz Limanı ve Demiryolları arasında 7 Kasım 2013 tarihinde imzalanan anlaşma, Orta Asya ile Avrupa arasında demiryolu modu ile gerçekleştirilen yük taşımacılığını Hazar Denizi’ne kaydırmayı hedeflemektedir. Türk Keneşi Sekretaryası’nın çalışmaları neticesinde Türkiye (TCDD) sözkonusu anlaşmaya 7 Kasım 2014 tarihinde taraf olmuştur. Daha sonra Çin de anlaşmaya dahil olmuştur. Anlaşmaya taraf ülkelerin ortak çabaları neticesinde, Çin’den hareketle Kazakistan üzerinden Azerbaycan’a giden ilk konteyner treninin deneme sürüşü başarılıyla gerçekleştirilmiştir. Deneme seferi 6 gün sürmüştür. Türkiye üzerinden geçerek Avrupa’ya ulaşacak ikinci deneme sürüşüne ilişkin hazırlıklar halihazırda devam etmektedir.
Yeni Fırsatlar
Uluslararası arenada meydana gelen son gelişmeler Merkezi Ulaştırma Koridoru’nun önemini arttırmıştır. Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND) İcra Kurulu Başkanı Fatih Şener’in verdiği bilgiye göre, Türkiye’den Orta Asya istikametinde giden yük taşıyıcılarının 45 bini İran, 6 bini Rusya ve 5 bini Hazar üzerinden geçmektedir.
Tahminlere göre, görece uyumlu Ro-Ro taşıma ücretleri ve tarifeli geçişler gibi uygun koşulların sağlanması durumunda, diğer güzergâhlara nazaran en kısa olan Hazar koridoru üzerinden geçen araçların sayısının 25 bine ulaşabileceği öngörülmektedir. Geçiş ücretlerinin uygun oranlara çekilmesi halinde Hazar Denizi üzerinden hareket eden kamyonların sayısının artması, bunun koridor üzerinde yer alan ülke ve limanlara maddi fayda getirmesi beklenmektedir. Azerbaycan, Kazakistan ve Türkmenistan limanlarını kullanarak Hazar denizi üzerinden geçiş yapan araçlara fiyat indirimi uygulanacağı konusunda Devlet Başkanları tarafından son günlerde verilen vaatler Merkezi Koridor’un somut bir ulaştırma seçeneği olarak ortaya çıkmakta olduğunun ispatıdır.
