Video konferansa Türk Konseyi Genel Sekreteri Baghdad Amreyev, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Başkanı (TOBB) ve Türk Ticaret ve Sanayi Odası (TCCI) Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, Azerbaycan Ulusal Girişimciler Konfederasyonu (İşverenler) Teşkilatı (ASK) Başkanı Mammad Musayev, Kazakistan Cumhuriyeti Ulusal Girişimciler Odası “Atameken” Başkanı Aylay Mirzahmedov, Kırgız Cumhuriyeti Ticaret ve Sanayi Odası Başkan Yardımcısı Sayın Rima Apasova, Özbekistan Cumhuriyeti Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Dr. Adham Ikramov, Macaristan Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı, Andras Rev ve Türk Konseyi Genel Sekreter Yardımcısı Dr. Ömer Kocaman katıldı.
Video konferans sırasında, Üye ve Gözlemci Devletlerin iş toplulukları Başkanları, COVID-19 salgınının istenmeyen etkilerini önlemek için hükümetler tarafından alınan önlemlerin mevcut durumu hakkında bilgi alışverişinde bulundular, Odalar ve özel sektörün Koronavirüs ile mücadelede oynayabilecekleri rolü ele aldılar ve ulusal ekonomileri ve işletmeleri küresel salgın sırasında ve sonrası dönemde etkilerine hazırlamaya yönelik önerileri hazırladılar.
Genel Sekreter Baghdad Amreyev konuşmasında Türk Konseyi Üye ve Gözlemci Ülkelerinin, Koronavirüs pandemisine karşı mücadelede gösterdikleri güçlü dayanışma ve işbirliği sebebiyle övgüyü hak ettiklerini vurgulayarak, çok taraflı bir perspektiften bakıldığında, Türk Konseyi ülkelerinin, virüse karşı mücadelenin ilk aşamalarından bu yana, karşılıklı adımlarını koordine etmek ve karşılıklı tıbbi ve teknik yardım sağlamak için ikili düzeyde bir dizi yakın temas gerçekleştirdiklerini belirtti.
Genel Sekreter, üye ülkelerde bu pandeminin ekonomik maliyetini en aza indirmek için ortak önlemler alınması gerektiğinin altını çizdi. Geride ciddi bir ekonomik tablo olacağına ve dünya çapında büyük bir ekonomik yavaşlamanın beklendiğine dikkat çeken B.Amreyev, Türk Konseyi ülkelerinin, kriz sonrası dönem için ortak çaba göstermeleri ve ortak önlemler almaları gerektiğini belirtti.
Bu anlayışla, böyle bir test sürecinin ardından Genel Sekreter, üye ülkelerin bu tür küresel krizlere toplu olarak yanıt vermesini sağlayacak gerekli kriz karşıtı mekanizmaları kurarak bir dizi öneri hazırlanmasını teklif ederek, Türk Konseyi Devlet / Hükümet Başkanları olağanüstü zirvesinin video konferans yoluyla önümüzdeki günlerde yapılacağını kaydetti.
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkanı ve TCCI Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, Türk Hükümeti tarafından alınan önlemler ve TOBB'un Türkiye'deki iş topluluklarını desteklemedeki rolü hakkında bilgi aktardı. Kamu özel sektör ortaklık mekanizmaları kurarak TOBB'un özel sektörün ihtiyaçlarını ve zorluklarını analiz ettiğini belirten TOBB Başkanı, bu bilgilere dayanarak, hükümetin aşağıdaki maddelerden oluşan tedbir paketini geliştirdiğini bildirdi; maliye politikası (krizden en fazla etkilenen sektörlerde vergi ve sosyal güvenlik primi ödemeleri faizsiz 6 ay ertelenmiştir, kamu kurumlarının mülkiyete sahip olduğu yerlerde özel sektörün kira ödemeleri 3 aya kadar ertelenmiştir), finansman (firmaların kredi limitlerinin 3 aya kadar ertelenmesi, Kredi Garanti Fonu'nun kapasitesinin iki katına çıkarılması, firmalar için ek kredi fırsatları yaratılmıştır) ve istihdam (Kısa Çalışma Ödeneğinin kapsamı genişletilmiştir, şirket çalışanlarının brüt maaşının % 60'ı 3 ay boyunca karşılanacaktır).
TOBB ve TCCI Başkanı Sn. Rifat Hisarcıklıoğlu, mevcut durumun, gerekli izinlerin zamanında verilmesini ve geçiş ücretlerinin düşürülerek Türk Konseyi Üyeleri arasında gümrük işlemlerini ve bağlantılarını kolaylaştırmak için acil önlemlerin alınmasını gerektirdiğini vurgulayarak, bu ticaret hattının kesintisiz olarak çalışmaya devam etmenin önemini ifade etti. Pandemi sonrası dönemde, tarım ve hayvancılığın Türk Konseyi'nin daha fazla öncelik vermesi gereken kritik sektörler olarak ön plana çıkacağını vurgulayan Hisarcıklıoğlu, TCCI’nın 2020 yılı için planladığı faaliyetlerle ilgili görüş ve önerilerini paylaştı.
Azerbaycan Cumhuriyeti Ulusal Girişimciler Konfederasyonu Teşkilatı (ASK) Başkanı Mammad Musayev, Azerbaycan'da virüsle ilgili alınan önlemler konusunda katılımcıları bilgilendirerek, Azerbaycan hükümetinin 1.5 milyar dolarlık bir tedbir paketi kabul ettiğini ve COVID-19 salgınının ulusal ekonomi, girişimcilik ve bankacılık sektörleri üzerindeki olumsuz etkisini azaltmanın yanı sıra halkın sosyal kapsamını güçlendirmeyi amaçladığını söyledi. Bunlar arasında mikro işletmelerin belirli bir süre için basitleştirilmiş vergi ödemekten muaf tutulması; gelir vergisinden belirli bir miktarda ve belirli bir süre için muafiyet; bazı gıda ve tıbbi ürünler ile bunların hammaddeleri için katma değer vergisi (KDV) muafiyeti yer almaktadır.
Buna ek olarak ASK Başkanı, Türk Konseyi Üye Ülkelerinin ulusal ekonomilerinin ve işletmelerinin COVID-19 salgınının gelecekteki etkilerine karşı önceden hazırlık yapmaları gerektiğini vurguladı. Bu bağlamda, aşağıdaki unsurları içeren, TCCI ilgili Eylem Planının tartışılmasını ve benimsenmesini önerdi: Salgın sonrası ulusal ekonomilerin toparlanması için güçlü ortak eylemler ve önlemler paketinin hazırlanması, üye ülkeler arasında açık ulaşım hatları, e-ticaret vb. yoluyla kesintisiz ticari bağlantıların genişletilmesi, üye ülkelerde sürdürülebilir gıda güvenliğinin sağlanması için ortak önleyici tedbirler alınması, üye ülkeler arasında pandemi ve pandemi sonrası dönemler için çeşitli platformlarda destek önlemleri konusunda deneyim alışverişi yapılması.
Kazakistan Cumhuriyeti Ulusal Girişimciler Odası Başkanı (Atameken) Ablay Mirzahmedov, Kazakistan Hükümeti tarafından vergi öncelikleri, ertelenen ödemeler ve krediler de dahil olmak üzere acil durum için küçük ve orta ölçekli işletmeleri desteklemek amacıyla alınan tedbirler hakkında katılımcılara bilgi verdi. Atameken Başkanı ayrıca, ekonominin en çok etkilenen sektörlerinde (catering, bazı ticaret sektörleri, ulaşım hizmetleri, danışmanlık hizmetleri, IT sektörü, otel işletmeleri, turizm vb.) KOBİ'leri desteklemek için alınan önlemlerin yanı sıra vergi ödemelerinin ve ücret fonundan yapılan kesintilerin altı ay boyunca kaldırıldığını, küçük ve orta ölçekli işletmeler tarafından olağanüstü hal süresince banka kredisi geri ödemeleri ve ayrıca her türlü vergi ve diğer zorunlu ödemelerin üç ay süreyle ertelendiğini bildirerek, Kazakistan’ın ülke genelinde bu krize karşı alınan önlemlere 10 milyar dolar ayırdığını ve bunun 2,5 milyar dolarlık bölümünün tarım sektörünü kalkındırmaya yönelik önlemler için kullanılacağını belirtti.
Türk Konseyi çerçevesinde ilgili işbirliğine atıfta bulunan “Atameken” Başkanı, Türk Devletleri'nin ekonomilerini ve özel sektörlerini pandemi sonrası sağlık sektörü ve ilaç üretimi gibi ortaya çıkan koşullara uyarlamaya odaklanması gerektiğini belirtti. Özellikle çevrimiçi ticaret ve uzaktan eğitim sistemleri olmak üzere bilişim teknolojisini ve dijital ekonomiyi destekleyen önlemlerin daha büyük kitlelere sunulması gerektiğini söyleyen Mirzahmedov, hükümetlerin pandemi sonrası ekonomilerin gücünü artıracak sektörleri belirlemelerinin şart olduğunu ifade etti..
Özbekistan Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Dr. Adkham Ikramov, koronavirüs pandemisinin ulusal ekonomi üzerindeki olumsuz etkisini azaltmak üzere vergi tatili (6 aya kadar) sağlanması ve işletmelere kredi borcu tercihleri verilmesi, koronavirüsten en fazla etkilenen sektörlere (otel işletmeleri, taşımacılık ve lojistik sektörü, catering sektörü, dış ticaret işletmeleri) bütçe kredisi tahsisi gibi Özbekistan'da alınan önlemlere değindi.
Adkham Ikramov, Türk Konseyi Üye Devletlerinde bu pandemi dönemini takiben daha fazla ekonomik kaybı önlemek üzere kriz sonrası sınırlama önlemleri konusundaki görüşlerini paylaştı. Başkan A.Ikramov, Üye Devletlerin ülkeler arasındaki tedarik zincirini kolaylaştırmadaki rolünü ve özellikle Trans-Hazar Uluslararası Ulaştırma Koridorunun önemini takdirle karşıladıklarını ifade ederek, demiryolu ve karayolu taşımacılığı, çevrimiçi gümrük düzenlemeleri, mikro, küçük, orta olmak üzere büyüklükleri ne olursa olsun her türlü işletmenin hükümet desteğinin önemi ile Türk Konseyi ülkeleri arasında ulaştırma ve lojistik sektörlerinde koronavirüs gibi küresel kriz zamanlarında işbirliğinin güçlendirilmesi gerektiğinin altını çizdi. Uluslararası Çalışma Örgütü'nün çalışanları korumak, ekonomiyi ve emeği canlandırmak, istihdamı ve geliri desteklemek üzere belirlediği tedbirlerin krize karşı yeterli çözümler olacağı hatırlatıldı.
Kırgız Cumhuriyeti Ticaret ve Sanayi Odası Başkan Yardımcısı Rima Apasova, KOBİ'lerin mevcut pandeminin yan etkilerinden korunması ve desteklemesi için alınan tedbirler, ihtiyaç duydukları finansmanın sağlanması ve iş kaybının önlenmesi konularında Kırgız Hükümeti tarafından alınan önlemler hakkında bilgi verdi. Apasova ayrıca Kırgız Ticaret ve Sanayi Odasının özel sektörü desteklemeye yönelik önlem önerilerini katılımcılarla paylaştı.
Başkan Yardımcısı, yeni salgınla mücadelede acil durum önlemleriyle bağlantılı olarak girişimcileri desteklemek için devlet programına dahil olmak üzere ciddi önlemler alınması gerektiğinin altını çizdi. Bunlar önlemler arasında çok zor koşullar altındaki işletmelere finansal destek (sübvansiyonlar, yumuşak krediler gibi), devlet bankaları aracılığıyla gıda endüstrisi üreticilerine sübvansiyon şeklinde devlet desteği, hayati malların sorunsuz geçişini kolaylaştırmak (gümrükte yeşil koridor başlatarak), girişimciler için vergi bildirimlerinin ertelenmesi, vergi muafiyetleri ve şirket çalışanlarına sosyal katkılar, biyoteknoloji sektörünün gelişiminin desteklenmesi
Macaristan Ticaret ve Sanayi Odaları Başkanı Andras Rev, video konferansında Türk Konseyi Üye Devletlerine, özellikle Özbekistan ve Türkiye'ye, Macaristan'a verdikleri destek ve yardımları için teşekkürlerini iletti. Başkan Rev, turizm gibi hassas sektörlere odaklanarak, koronavirüs salgınının olumsuz etkilerini iyileştirmek için Macar hükümeti tarafından uygulanan bir dizi ekonomik önlemden bahsetti.
Macaristan Ticaret ve Sanayi Odaları Başkanı ayrıca, tüm Türk Konseyi ülkelerinin ekonomilerinin geri kazanımı için de kullanılabilecek, sağlık, tarım ve gıda gibi sektörlerde yatırımların finanse edileceği, özel ortak bir fon oluşturulmasının önemini vurguladı.
Katılımcılar, mevcut sorunlara karşı bölgesel işbirliğine katkıda bulunmada Türk Konseyi'nin önemli rolünden duydukları memnuniyeti ifadeyle, kriz sonrası dönem için ortak çaba göstermenin ve ortak önlemler almanın gerekliliğini dile getirdiler.
Toplantı sırasında Üye ve Gözlemci Devletlerin İş Dünyası Başkanlarının önerdiği politika tedbirleri, önümüzdeki günlerde düzenlenecek olan Türk Konseyi Olağanüstü Video Zirvesi sırasında Devlet / Hükümet Başkanlarına sunulacaktır.
