Гуманитардык маселелер боюнча кызматташтык — Түрк мамлекеттер уюмунун жаңыдан түзүлгөн иш багыты болуп саналат.
Түрк мамлекеттер уюму (ТМУ) гуманитардык жардам, кырсыктарды башкаруу жана өзгөчө кырдаалдарга жооп кайтаруу боюнча мүчө жана байкоочу мамлекеттер ортосундагы кызматташууну активдүү түрдө өнүктүрүүдө. 2021-жылдын 21-апрелинде ТМУ Кызыл Ай коомдорунун жетекчилеринин алгачкы жолугушуусу онлайн форматта өткөрүлүп, анда пандемияга байланыштуу чакырыктар, мүмкүнчүлүктөрдү кеңейтүү, тажрыйба алмашуу жана биргелешкен гуманитардык аракеттерди күчөтүү маселелери талкууланды.
Гуманитардык жардам жана COVID-19га жооп кайтаруу
COVID-19 пандемиясына жооп катары, ТМУ 2020-жылдын 10-апрелинде «COVID-19 менен күрөшүүдө тилектештик жана кызматташтык» темасында Өзгөчө Саммит өткөрдү. Вакцина менен жардам көрсөтүү демилгесинин алкагында, 2021-жылдын 6-декабрында Буркина-Фасо жана Того өлкөлөрүнө 611 200 дозадан турган Sinovac вакцинасы жеткирилди.
Кырсыктарды жана өзгөчө кырдаалдарды башкаруу
- ТМУнун Өзгөчө кырдаалдар жана кырсыктарды башкаруу боюнча алгачкы министрлер жыйыны 2022-жылдын 21-декабрында Түркиянын Анкара шаарында өтүп, анда министрлер жана жетекчилер кырсыктарды башкаруу боюнча кызматташтык стратегияларын талкуулап, ТМУнун Жарандык коргоо механизмин түзүү боюнча Жол картасын кабыл алышты.
- Экинчи министрлер жыйыны 2023-жылдын 7-сентябрында Баку шаарында өткөрүлүп, биргелешкен кырсыктарга жооп кайтаруу аракеттеринин маанилүүлүгүн дагы бир жолу тастыктады. Жыйындын жыйынтыгында Өзгөчө кырдаалдарды башкаруу боюнча экинчи министрлер жыйынынын Декларациясы кабыл алынып, катышуучулар “Баку-2023 Эл аралык машыгуусуна” катышышты. Машыгуунун жүрүшүндө ТМУнун Жарандык коргоо механизминин иш-аракеттери иш жүзүндө байкалган.
- 2024-жылдын ноябрында Бишкекте өткөн ТМУнун 11-саммитинде ТМУнун Жарандык коргонуу механизмин түзүү боюнча Макулдашуусу расмий түрдө кол коюлуп, кырсыктарды жана өзгөчө кырдаалдарды башкаруу боюнча кызматташтыкты институционалдаштырууда маанилүү кадам болду.
Түрк Кызыл Тармагы
2024-жылдын октябрь айында Бишкекте ТМУнун мүчө мамлекеттеринин — Азербайжан, Казакстан, Кыргызстан, Түркия жана Өзбекстандын Кызыл Ай жана Кызыл Крест коомдорунун жетекчилери меморандумга кол коюп, Түрк Кызыл Тармагын түзүштү. Бул демилге мүчө мамлекеттердин ортосунда кызматташтыкты, тилектештикти жана координацияны чыңдоого багытталган.
Меморандум ТМУнун 2024-жылдын ноябрь айында Кыргыз Республикасында өткөн Мамлекет башчыларынын 11-Саммитинде ратификацияланды. Түрк Кызыл Тармагы гуманитардык операциялардын натыйжалуулугун арттырууну жана билим менен тажрыйбаны бөлүшүүнү күчөтүүнү көздөйт. Анын катчылыгы дүйнөдөгү эң ири гуманитардык уюмдардын бири болгон Түрк Кызыл Айынын жетекчилиги астында Түркияда жайгашат.
