Эл аралык кызматташтык жаатында Түрк мамлекеттер уюму (ТМУ) жүргүзгөн аракеттердин негизги багыттарынын бири – Ислам кызматташтык уюму (ИКУ) менен укуктук мамилелерди түзүү болуп саналат.
Кызматташтыкка баштапкы кадамдар
2016-жылдын апрелинде Стамбул шаарында ТМУ (ошол убактагы Түрк тилдүү мамлекеттердин кызматташтык кеңеши – ТТМКК) Ислам кызматташтык уюмунун (ИКУ) курамындагы уюм – Ислам өлкөлөрү үчүн Статистикалык, экономикалык жана социалдык изилдөө жана окутуу борбору менен Өз ара түшүнүшүү меморандумуна (ӨТМ) кол койгон. 2016-жылдын октябрында Ташкентте өткөн ИКУ Тышкы иштер министрлер кеңешинин 43-сессиясында ТТМКК менен ИКУ ортосунда меморандумдун кол коюлушу кубатталып, бул кадам ТТМККга ИКУда байкоочу макам берүү жолундагы маанилүү баскыч катары бааланган.
Мамилелерди расмийлештирүү
2017-жылдын 10-сентябрында Астанада өткөн ИКУнун Илим жана технология боюнча биринчи саммитинде ТМУ менен ИКУнун Башкы катчылары Өз ара түшүнүшүү меморандумуна кол коюшкан. Бул документ кызматташтыкты конкреттүү долбоорлор аркылуу бекемдөөгө жана эки уюмдун ишмердигин жакындаштырууга багытталган. Ошондон тартып ТМУ, ИКУнун мүчө мамлекеттеринин колдоосу менен, уюмда байкоочу макам алуу боюнча иштерди баштаган.
Кызматташууну күчөтүү
2022-жылдын 17-январы: ТМУнун Башкы катчысы Жидда шаарында ИКУнун Башкы катчысы менен жолугушуп, эки уюмдун кызматташтыгын укуктук негизде жогорулатуу зарылдыгын белгилешкен.
2022-жылдын 22–23-марты: ТМУнун Башкы катчысы Исламабад шаарында өткөн ИКУнун Тышкы иштер министрлер кеңешинин 48-сессиясына катышкан. “Биримдик, адилеттүүлүк жана өнүгүү үчүн өнөктөштүк” темасында өткөн жыйында төмөнкү маселелер талкууланган:
- Глобалдык коопсуздук көйгөйлөрү жана регионалдык жаңжалдар;
- Палестина маселеси, Ооганстан жана Жамму-Кашмирдеги абал;
- Исламофобияга, терроризмге жана диндерди каралоого каршы күрөш;
- ИКУга мүчө болбогон өлкөлөрдөгү мусулман жамааттарынын абалын көтөрүү.
Жаңы өнүгүүлөр жана келечектеги пландар
2023-жылдын 22-сентябрында БУУнун Башкы ассамблеясынын алкагында Нью-Йорк шаарында ТМУ жана ИКУнун Башкы катчылары жолугушуп, төмөнкү маселелерди талкуулашкан:
- ТМУнун ИКУдан байкоочу макам алуусу боюнча процесс;
- Жыйынтыкка багытталган биргелешкен долбоорлорду жүзөгө ашыруу үчүн иш-пландын негизинде кызматташтыкты бекемдөө;
- Ортоқ баалуулуктар, маданият жана салттар негизинде кызматташууну кеңейтүүнүн маанилүүлүгүн баса белгилешкен.
Учурдагы демилгелер
ТМУ регионалдык мааниге ээ биргелешкен долбоорлорду ишке ашыруу максатында Ислам өнүктүрүү банкы менен кызматташуу мүмкүнчүлүктөрүн активдүү изилдеп жатат.
